Küllerinden Doğan Şehir : Saraybosna Gezi Rehberi

Saraybosna Gezi Rehberi 

Yeşil dağlarla, derin vadilerle, masmavi akarsularla çevrili bir ülkeden söz ediyoruz, evet Bosna Hersek! Balkanlar’ın hatta Avrupa’nın en yeşil ülkelerinden biri burası. Zaten biz Türkler tarafından sıklıkla ziyaret edilen Balkan ülkeleri son zamanlarda dövizin de artmasıyla ucuzluğuyla en çok tercih edilen bölgelerden biri haline geldi. Saraybosna da tarihiyle, kültürüyle ve izlerini hala taşıdığı savaşlarla bu bölgenin görülmeye değer şehirlerinden bir tanesi. İşte Saraybosna Gezi Rehberi.  Öncesinde Saraybosna’da gezebileceğiniz tüm mekanların anlatıldığı. Saraybosna’da Gezilecek 34 Mekan Yazısına bakmanızı tavsiye ederim.

https://blog.biletbayi.com/saraybosna-gezilecek-yerler.html/

Anlatmaya başlamadan önce şunu bilmelisiniz ki, Saraybosna’nın kendi dillerindeki ve İngilizce’de kullanılan adı Sarajevo. Kelime Türkçe ‘saray’ ve ‘ova’ kelimelerinin birleşimiyle oluşmuş. Tabelalarda Saraybosna olarak değil Sarajevo olarak geçiyor.

Saraybosna Hakkında

Küçük bir başkent olmasına rağmen tüm dünyanın yakından tanıdığı bir şehir Saraybosna. Evet Bosna Hersek’in başkenti ancak tanınmasının asıl sebebi bu değil. Tarihte Osmanlı İmparatorluğu tarafından 15. yüzyılda ele geçirilen bölgede Türk valisi Isa Bey‘in emriyle şehir kurulmaya başlanmış. Uzun yıllar boyunca Osmanlı hakimiyetinde kalan şehir, adını Birinci Dünya Savaşı’yla duyurmaya başlıyor. Savaşın hepimizin bildiği sembolik nedeni olan Avusturya-Macaristan veliahtı Ferdinand’ın Sırp askeri tarafından vurulması olayı Saraybosna’daki Latin Köprüsü’nde gerçekleşiyor. Sonrası zaten malum.

Bu meşhur ve acılarla dolu savaştan tam 70 yıl sonra 1984 yılında ilk kez bir Balkan ülkesi Kış Olimpiyatları’na ev sahipliği yapıyor. O zamanlar Yugoslavya’nın bir şehri olan Saraybosna bu görevi başarıyla tamamlıyor. Tam güzel günler kendini göstermeye başladı derken 1992 yılına gelindiğinde tarihin en karanlık ve utanç verici günleri başlıyor. Yugoslavya’nın dağılmaya başlamasıyla şu anda Bosna Hersek olarak bildiğimiz bölgeye çok sayıda Sırp ve Hırvat güçleri giriş yapıyor. Yaklaşık 3,5 yıl aralıksız süren savaşlarda yüzbinlerce insan öldürülüyor, binlerce bina bombalanıyor ve 2 milyon insan yaşadığı yeri bırakmak zorunda kalıyor. İnsanlığın utandığı, tarihe kara bir leke olarak geçen bu savaşın izleri aradan 24 yıl geçmesine rağmen şehirde fazlasıyla hissediliyor. Yine de uzun yıllar verilen uğraşlar sonuç vermiş, şehir baştan aşağı yenilenmiş. Acılar ise hala taze..

Saraybosna Yönetim, Dil ve Para Birimi

Ülkenin yönetim şekli fazlasıyla karmaşık, hala daha tam bağımsızlığa sahip olamamış gözüküyor. Öyle ki Bosna Hersek, biri Bosna Hersek Federasyonu, diğeri Republika Srpska olmak üzere iki entite ile Boşnak, Hırvat ve Sırp olmak üzere üç kurucu halktan ve ayrı bir yönetimi bulunan Brçko Bölgesi‘nden oluşuyor. Yazarken bile kafamı karıştırıyor, sistemin içinde olmak nasıldır siz düşünün!

Yönetim üç farklı millet tarafından yapılınca ana dil de o şekilde oluyor. Boşnakça, Sırpça ve Hırvatça ülkede konuşulan resmi diller. Bunun yanında Türkçe bilenlerin sayısı da azımsanamayacak derecede.

Bosna Hersek para birimi KM yani Konvertibl Mark’tır, diğer bir ismiyle Bosna Markı (BAM). Sabit kur olarak 1 KM : 0,5 Euro’dur. Maalesef TL değeri Euro karşısında her gün değiştiği için KM’yi o günkü Euro’ya göre hesaplayabilirsiniz.

Saraybosna’ya Ne Zaman Gidilmeli?

Saraybosna’yı ziyaret etmek için en güzel zamanlar aslında bahar ayları. Ancak ‘sıcak beni çok etkilemez dayanırım’ derseniz yaz aylarında da gidebilirsiniz. Çok sıcaklarda bile her yer yemyeşil oluyor. Kış aylarında ise gündüz 2-3 dereceye kadar düşen hava sıcaklığı gezmeyi biraz zorlaştırabilir, aklınızda bulunsun.

Saraybosna’ya Nasıl Ulaşırsınız?

Saraybosna’ya İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Pegasus’un aktarmasız her gün iki uçuşu bulunuyor. Ayrıca İstanbul Havalimanı’ndan da Türk Hava Yolları’nın yine iki uçuşu bulunuyor. Diğer Balkan ülkelerine de gitmek isterseniz ilk durağınız Saraybosna olabilir, havalimanından araç kiralayarak vizesiz diğer ülkeleri de gezebilirsiniz. Diğer şehirler için Balkanlarda Gezilmesi Gereken 13 Şehir yazımıza göz atabilirsiniz 🙂

Saraybosna Gezilecek Yerler

Küçük ve her şeyin bir arada toplandığı bir şehir Saraybosna. Bu yüzden hemen hemen her yeri yürüyerek gezebilirsiniz. İki gün Saraybosna’yı keşfetmek için yeterli olacaktır.

Gezerken siz de fark edeceksiniz ki gezdiğiniz birçok yerin ismi Türkçe gibi. Gibi diyorum çünkü şehir uzun yıllar Osmanlı hakimiyetinde kaldığından isimler Türkçe ancak halk Boşnak olduğu için zaman içinde dönüşüme uğramış.

Başçarşı (Baščaršija)

Gezmeye başlamak için bence en doğru nokta Başçarşı. Şehrin merkezi, en turistik noktalarından biri ve her yere yakınlığıyla görülmesi gereken yerlerin başında geliyor. 17. yüzyılın başlarında en önemli ticaret merkezlerinden biri haline gelen çarşıda yüzyıllardır ayakta olan hanlar, küçük çarşılar ve dükkanlar yer alıyor. Eskiden olduğu gibi hala en iyi mücevher ve kuyumcular burada bulunuyor. Ancak küçük bir bilgi, buradan mücevher almadan önce çoğunluğunun Türkiye’den geldiğini unutmayın! ?

Birazdan anlatacağım meşhur Gazi Hüsrev Bey Medresesi, camisi, Sebil ve ünlü Boşnak börekçileri de Başçarşı’da bulunuyor.

Bakırcılar Çarşısı

Merkeze gelip dolaşmaya başlayınca küçük sokaklar sizi bir şekilde Bakırcılar Çarşısı’na çıkarıyor. Çarşı diyorum ama burası aslında bir sokak, hem de şehrin en eski sokaklarından biri. Burada bakır ve alüminyuma şekil veren ustaları izleyebilir ve dilerseniz cezve, tabak, takı, magnet hatta bakırdan kitap ayracı bile satın alabilirsiniz.

Gazi Hüsrev Bey Medresesi

İnanır mısınız bilmem ama tam 480 yıldır eğitime devam eden bir medrese burası. Sultan 2. Beyazıt’ın torunu Gazi Hüsrev Bey, Bosna Sancak Beyliği yaptığı dönemde başta Saraybosna olmak üzere bölgede çok sayıda cami, hamam, aşevi ve medrese gibi eserler inşa ettirmiş, çoğu da kendi adında? Bu medresedeki eğitim, Osmanlı bölgeden çekilmesine rağmen aralıksız devam etmiş. Hatta ve hatta 1992-1995 yıllarında yaşanan büyük savaşta bile kapılarını kapatmamış. Medreseyi gezdikten sonra aynı alanda bulunan kütüphaneyi ve müzeyi de ziyaret edebilirsiniz. Dilerseniz de sadece bahçesinde oturup, ağaçların altında yorgunluğunuzu atabilirsiniz.

Gazi Hüsrev Bey Camii

Yine meşhur Gazi Hüsrev Bey’in aynı dönemlerde, kendi adına sevgili Mimar Sinan’a inşa ettirdiği cami, medresenin tam karşısında bulunuyor. Şehrin en eski ve en ünlü camilerinden biri. Asıl ilgi çekici özelliği ise dünyada elektriği ilk kullanan cami olması. Öyle ki şehrin Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idaresinde olduğu dönemde, camiye 6 bin 500 ampul gücünde elektrik bağlandığı söyleniyor. Bir diğer özelliği ise bahçesindeki şadırvandan sıcak sular akması. Kışın soğuk günlerinde de insanlar abdest alabilsin diye böyle bir şey düşünülmüş, vallahi şahane fikir!

Saat Kulesi (Sahat Kula)

Cami’den çıkıp yolunuza devam ederken kafanızı kaldırdığınızda hemen karşınızda göreceğiniz kule Saat Kulesi. Kule, Saraybosna’nın en yüksek yapılarından biri olmasıyla beraber üzerindeki saat dünya üzerinde ay takvimine göre çalışan tek saat. Peki bu ne demek oluyor? Şöyle ki görevlinin ay takvimine göre ayarladığı saat 12.00’yi gösterdiğinde akşam namazı vakti olduğu için karşıdaki minareden ezan okunurken, aynı anda kuledeki saat de çınlamaya başlıyor! Kuleye giriş yok ancak dışarıdan görmek yeterince güzel.

Gazi Hüsrev Bey Bedesteni (Gazi Husrevbegov Bezistan)

Her yerde adını duyduğumuz Gazi Hüsrev Bey yine yapmış yapacağını ve şehre bir de kapalı çarşı inşa ettirmiş. Bedesten, Boşnakça’da Bezistan aslında ‘kapalı çarşı’ anlamına geliyor. Eğer İstanbul’daki Kapalı Çarşı’ya gittiyseniz, burası size orayı hatırlatacak. İçeride kuyumcu dükkanları, yerel eşyalar satan dükkanlar ve hediyelikçiler bulunuyor. Benim önerim ne kadar güzel gözükse de buralardan mücevherat almamanız. Çünkü çoğunluğu Türkiye’den geliyor ve aynı ürünleri daha pahalıya almış oluyorsunuz.

Bu arada gezmek isterseniz bedestenin hemen az ilerisinde aynı yıllarda yaptırılmış Brusa Bedesteni bulunuyor.

Latin Köprüsü

Buraya kadar yürümüşken 100 metre uzaklıktaki, Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasına sebep olan olayın yaşandığı Latin Köprüsü’nü görmeden gitmeyin. Olay derken Avusturya-Macaristan veliahtı Franz Ferdinand ve eşinin bir Sırp askeri tarafından vurulmasından bahsediyorum. Açıkçası tüm dünyayı sarsan bu savaşın başladığı köprünün daha büyük, süslü ve şaaşalı olmasını bekliyordum. Ancak oldukça mütevazi bir taş köprü. Size önerim köprünün üstünde fotoğraf çekmektense yandan fotoğraflamanız.

Saraybosna Müzesi 1878-1918 (Sarajevo Museum)

Köprüye gidiş yolu üzerinde bulunan küçük müzede Avusturya-Macaristan veliahtı Franz Ferdinand ve eşinin kullandığı eşyalar, silahlar, fotoğraflar bulunuyor. Bence girmeyerek pek bir şey kaybetmezsiniz. Yine de çok meraklıysanız giriş 4 KM.

Saraybosna Katedrali (Kutsal Kalp Katedrali)

Yeniden şehrin içine dönerek ülkenin en büyük katedraline doğru yol alabilirsiniz. 1889 yılında inşa edilmiş kilise 1992 yılında başlayan savaşta oldukça zarar görmüş olsa da yenilenmiş. Ancak dış duvarlarında savaşın izleri unutulmasın diye savaştan kalma kurşun izleri bırakılmış.

Saraybosna Gülleri

Saraybosna Katedrali’nin önündeki defalarca bombalanan meydanda bulunan ‘gül’ olarak adlandırılan bomba izleri. Bosna Savaşı sırasında bombaların oluşturduğu kraterler savaşın acımasızlığına ve dökülen kanlara ithafen kırmızı reçine ile doldurulmuş. Şehrin farklı noktalarında bu ‘gül’lerden görebilirsiniz.

Umut Tüneli (Sarajevo Tunnel)

Gezi boyunca beni en çok etkileyen noktalardan biri burası oldu. Saraybosna’nın Sırp güçleri tarafından kuşatıldığı 1992–95 yıllarında savaş öyle acımasızdı ki, insanların yiyeceklere erişebilecekleri bağlantılar bile kesilmişti. Buna daha fazla dayanamayan halk dünyayla tek bağlantı olan 800 metre uzunluğunda bir tünel kazdı. Havalimanı pistinin iki yanındaki iki ev arasına açılan bu tünel 800 metre uzunluğunda olmasına rağmen yalnızca 1 metre genişliğinde ve 1,6 metre yüksekliğindeydi. Şimdilerde 25 metrelik bir bölümü ziyarete açık. Savaşı daha yakından hissetmek isterseniz kesinlikle görmeniz gereken bir yer. Kuşatma ve tünelin yapımının öyküsü video ve panolarda anlatılıyor. Giriş ücreti: 10KM

Saraybosna’da Ne Yenir?

Boşnak Böreği: Buralara kadar gelmişken Boşnak böreği yemeden dönmek olmaz. Ancak ne yalan söyleyeyim çok büyük beklentilerle yediğim börek beni pek tatmin etmedi. Türkiye’deki Boşnak börekçilerde daha güzellerini yemiştim 🙂

Cevapi: Cevapi veya cevapcici İnegöl köftesine çok benzettiğim bir tür köfte. Buralarda en sevdiğim yemeklerden biri oldu.

Pljeskavica: Bosna Hersek, Sırbistan ve Hırvatistan’da yapılan hamburger köftesine benzer bir köfte. Sırbistan ve Hırvatistan’da domuz etinden yapılsa da Bosna Hersek’te çoğunluğunu sığır etinden yapıyorlar. Oldukça lezzetli.

Tüm bunlar yetmediyse şehrin resmi sitesine şuradan göz atabilirsiniz!

Ayrıca daha fazla fotoğraf için Instagram hesabıma buradan ulaşabilirsiniz 🙂

Saraybosna‘dan ayrılırken şundan emin oluyorum; artık hikayesini bildiğim bu şehrin ne zaman adını duysam taşıdığı hüzün de hep aklımda olacak..

Benim yerime de gezin,

İyi seyahatler,

Bensu.