Efes Antik Kenti Rehberi | UNESCO Miras Listesindeki Efes’te Gezilecek 30 Mekan
Bu yazımızda; sizlere Ephesus, yani bir diğer adıyla Efes Antik Kenti’nden bahsedeceğim. Ülkemizin en ünlü antik kenti olan ve UNESCO Kültür Mirası Listesi’nde de bulunan bu antik kentimizi biraz daha yakından tanımak iyi olacaktır. Keyifli okumalar dilerim.
Efes, Anadolu’nun batı kıyısında bugünkü İzmir’in Selçuk ilçesinin, 3 kilometre güneybatısında yer alıyor. Kuruluşu, Cilalı Taş Devri MÖ 6000 yıllarına dayandığı tahmin ediliyor. MÖ 10. yüzyılda eski Arzawa (Antik çağda Batı Anadolu’da Göller Bölgesi’nden Ege Denizi’ne kadar uzanan bir kuşakta kurulmuş olan bir devlet) Başkentinin yerine Efes; Antik (Yunanistan’ın başkenti Atina’yı ve çevresini kapsayan tarihi bir bölge.) ve İyonyalı Yunan kolonistleri tarafından inşa edildi.
Antik Dönemler Açısından Önemi
Neolitik Dönemi:
Bu döneme ait izlere, 1996 yılında Selçuk, Aydın ve Efes yolu üzerinde Derbent Çayı’nın kıyısında Çukuriçi Höyüğü’ne rastlandı. Yapılan araştırma ve kazılar sonucu bu höyükte taş ve bronz baltalar, obsidyen ve sileks taşları, deniz kabukları gibi birçok malzeme bulundu. Yapılan değerlendirmeler sonucunda Çukuriçi Höyük’te Noelitik çağdan, Erken Bronz Çağı’na kadar bir yerleşim olduğuna rastlanıldı. Aynı malzemeler Kuşadası yoluna yaklaşık 8 km olan Arvalya Deresi bitiminde, Gül Hanım tarlasında ortaya çıkarıldı. Çukuriçi ve Arvalya höyüklerinde rastlanan eserler Efes’in tarihinin Neolitik döneme kadar uzandığını ortaya koymuş oluyor.
Helenistik Dönemi:
MÖ 1050 yılları içerisinde Yunanistan’dan gelen göçmenlerin de yaşamaya başladığı liman kenti olan Efes, MÖ 560 yılında Artemis Tapınağı çevresine taşınmış. Günümüzde gezdiğimiz Efes ise Büyük İskender generallerinden Lisimihos tarafından MÖ 300 yılında yaptırılmış. Şehir Apemeia Kibotos şehri ile ortak para bastırmış ve bu paralar uzun yıllar kullanılmaya devam etmiş.
Roma Dönemi:
Helenistik ve Roma dönemlerini en görkemli bir şekilde yaşayan Efes, Roma İmparatoru Augustus zamanında Asya Eyaleti’nin başkenti olmuş ve nüfusu yaklaşık 200.000 kişi artmış. Bu dönem içerisinde her yer mermerden inşa edilmiş ve anıtlarla donatılmış. 4. yüzyıl içerisinde önemli ticaret merkezi olan Efes’te ticaret gerilediği için, İmparator Hadrianus limanı temizletir, fakat liman; Marnas Çayı ve Büyük Menderes Çayı’nın getirdiği alüvyallarla dolmuş. Bu durum sonunda liman kenti olan Efes, limandan uzaklaşır. 7.yüzyıl başlarında ise kıyılara Araplar saldırır. Efes, Bizans döneminde yer değiştiren ve kurulduğu yer olan Selçuk’a tekrar dönmüş. 1330 yılında ise bölgeyi Türkler almıştır. Aydınoğulları beyliğinin merkezi olan Ayasuluk, 16.yüzyıldan itibaren küçülmeye başlamış. Şu anki konumunda ise İzmir’in Selçuk ilçesi bulunuyor.
Doğu ve Batı arasında önemli bir kapı konumunda olan Efes, önemli bir liman kentiydi. Konumu dolayısıyla Efes çağının en politik ve önemli zamanını Asya Eyaleti’nin başkenti olmasıyla yaşamış. Efes, antik çağdaki önemini sadece başkent olmasına borçlu değil. Anadolu’nun en eski tanrıçalarından biri Kybele’nin geleneğine dayalı ve tarihin en önemli tapınağı olan Artemis Tapınağı Efes’te yer alıyor.
6.yüzyılda bilim, sanat ve kültür konusunda Milet ile en ön sırada yer alan Efes, hekim Soranos, ve gramer bilgini Zenodotos gibi daha birçok kişiyi yetiştirmiş.
Efes kurulduğu günden beri sürekli olarak yer değiştirdiği için, eserleri ve kalıntıları yaklaşık olarak 8 km’lik bir alana yayılmış. Antik Kent; Ayasuluk Tepesi, Selçuk, Artemision ve Efes olarak dört tane ana bölgeden oluşuyor.
Efes Antik Kenti Giriş Bilgileri
Efes Antik Kenti’ni dört mevsim boyunca ziyaret edebilirsiniz. Giriş ücreti 2021 yılı verilerine göre kişi başı 100 TL’dir. Bence 60 TL’ye Müzekart çıkartıp 1 yıl boyunca ücretsiz olarak müze ve ören yerlerine giriş yapabilirsiniz. (Tabii öğretmen ve öğrencilere her zaman ki gibi ücretsiz
