Türkiye’nin Kuş Cennetleri | Birbirinden Büyüleyici 6 Kuş Cenneti
Türkiye’nin farklı iklimli bölgeleri birçok farklı kuş türünün yaşaması için elverişlidir. Yaklaşık 465 kuş türü Türkiye sınırları içinde gözlemlenebilmektedir. Bunlardan yaklaşık dörtte biri Türkiye’de yumurtlamayan ve sadece kış aylarında gelen göçmen kuşlardır. Aralarından 11 tür IUCN kırmızı listesinde yer alır ve 3 tür insan yardımı ile Türkiye’de yayılmıştır. Türkiye’de en çok kuş türünün bir arada bulunduğu ve kuşlar için en önemli sayılan bölgeler şunlardı
Çamaltı Tuzlası
Çamaltı Tuzlası, İzmir’in Çiğli ilçesinde bulunan bir tuzladır. Gediz Deltası’nda 58 km²’lik alanıyla Türkiye’nin en büyüğüdür. Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme adlı eserinde tuzladan “Tuzla-i Melemeniye” olarak bahsedilir. 1863’te İtalyanlar tarafından inşa edilen havuzlar ve tesisler ile tuzlada üretim başlamıştır. 1952’de genişletme çalışmaları yapılmıştır. Çamaltı Tuzlası, 2003 yılı itibarıyla 514.085 ton tuz üretimiyle ülke üretiminin %25’ini karşılamaktadır. TEKEL’in işlettiği tuzla, 2009’da yirmi iki yıllığına özelleştirilmiştir. Ayrıca 205 kuş türünü içinde barındıran İzmir Kuş Cenneti ve Homa Dalyanı da Çamaltı Tuzlası içinde yer alır.
Sultansazlığı Millî Parkı
Sultan sazlığı barındırdığı kuş varlığı ile Avrupa ve Ortadoğu’nun en önemli sulak alanlarından biridir. Yoğun saz ve bitki örtüsüyle kaplı, besin maddesi bakımından oldukça zengin tatlı su ekosistemi; tatlı su ekosistemi ile ekolojik olarak ilişkili tuzlu su ekosistemi farklı ekolojik istekleri olan değişik türde, çok sayıda kuşun beslenmesi, barınması, konaklanması ve kuluçkaya yatması yönünden olağanüstü değerlere sahip ideal ortamlar oluşturmuştur.
Anadolu yarımadası üzerinde birleşen, Afrika, Asya ve Avrupa kıtaları arasında süregelen iki kuş göç yolu üzerinde bulunması, Kış varlığı yönünden Türkiye’nin en önemli sulak alanlarından Tuz gölü, Seyfe Gölü ve Ereğli sazlıkları ile ılıman iklim koşullarına sahip Akdeniz kıyı sulak alanlarına yakın olması, Sultan sazlığına kuşlar için vazgeçilmez bir sulak alan olma özelliği sağlamaktadır. Bölgede 301 kuş türü tespit edilmiştir. Bunlardan 69 tür düzenli olarak, 18 tür ise olağan dışı hallerde burada kışlamakta veya göç sırasında uğramaktadır. Kuluçkaya yatan tür sayısı 119 dur.
Sultan sazlığı, nesli tehlike altında olan küçük karabatak, dikkuyruk ve yaz ördeği’nin ülkemizdeki önemli üreme alanından biridir. Alanda kuluçkaya yatan diğer önemli kuş türleri, alaca balıkçıl, kaşıkçı, bayağı aynak, boz ördek, kılıçgaga, macar ördeği, pasbaş patka, akça cılıbıt, büyük cılıbıt, bataklık kırlangıcı, mahmuzlu kız kuşu, gülen sumru, küçük sumru, bıyıklı sumru, bahri, küçük balaban, boz kaz, çamurcun, yeşilbaş, çıkrıkçın, elmabaş patka, sakarmeke, sumru, bağırtlak ve ak kuyruklu kız kuşu, karabaş martı, ince gagalı martı ve uzunbacakdır.
Flamingo bölgede düzensiz olarak üremektedir. En son 1970 yılında Yaygölündeki adalarda 1500 çift civarında kuluçkaya yattığı bilinmektedir.
Göç mevsiminde bazı kuş toplulukları büyük sayılara ulaşmaktadır. Kuşların toplanma dönemi olan Eylül ve Ekim aylarında toplam kuş miktarı yarım milonu aşmaktadır. 9-11 Eylül 1997 tarihlerinde Yay gölünde 185.000 civarında flamingo sayılmaşıtır. Bu rakam bugüne kadar alanda bir defada gözlenen en yüksek sayıdır.
Kuş populasyonu daha ziyade ilkbahar ve sonbahar ayları üzerıne toplanmıştır. Şubat, Temmuz ve Auğustos en düşük seviyededir. Kışı burada geçiren kuşlar da bulunur.
Manyas Kuş Cenneti Millî Parkı
Yaygın olarak bilinen ismiyle ‘Manyas Kuş Cenneti’ Türkiye’nin en önemli su kuşu üreme ve konaklama alanlarından biridir. Göl; küçük karabatak, tepeli pelikan, küçük akbalıkçıl, gece balıkçılı, sumru, mahmuzlu kız kuşu açısından önemli bir üreme alanıdır. Ak pelikanlar göç döneminde, tepeli pelikan, dikkuyruk ve küçük karabatak kış mevsiminde alanda beslenir. Tatlı iç sularda yaşayan ve küresel ölçekte tehlikede olan Cobitis puncticulata balığı dünya üzerinde sadece burada yaşar. Gölde kerevit avcılığıda yapılmaktadır.
Yapılan sayımlara göre tespit edilen 266 kuş türünün; 64 tanesi her yıl düzenli olarak kuluçka yapmakta, 22 tür bazı yıllar, geri kalan 178 tür ise göç esnasında Millî Park’a uğramaktadır.
Gölde bulunan tatlı su istakozu (kerevit) (Astacus leptodactylus Eschscholtz), ihrac edilir. Yılda 150 ton kerevit avlanırken, çıkan hastalık kerevit stoğunu azaltmıştır. Son yılllarda hastalığın etkisi azalmış, av artmaya başlamıştır. Gölde yaşayan balıklardan ekonomik olarak avlananlar şunlardır; sazan, turna, yayın, tatlısu kolyozu, ringa dır.
Boğaziçi Hayvanat Bahçesi ve Darıca Kuş Cenneti
Boğaziçi Hayvanat Bahçesi, Kuş Cenneti ve Botanik Parkı 1991 yılında, soyları tükenmekte olan hayvanların bakımlarını üstlenmek ve soylarının devamını sağlamak amacıyla Kuş Cenneti ve Çevre Güzelleştirme Vakfı bünyesinde ya da denetiminde Bayramoğlu, Darıca’da kurulmuştur. Başlangıçta çalışmalarına kuşlarla başlamışlar, hayvanlarla devam edip en sonunda ilgi alanlarına bitkileri de eklemişler. Bahçe halkın ziyaretine 1993 yılında açılmış. Zamanla bahçeye olan talep üzerine kullanım alanını 165 bin m²’ye çıkartmışlar. Kullanım alanlarının genişlemesi ile bahçede yer alan hayvan çeşidi sayısını 3000’nin, bitki çeşit sayısını ise 500’in üzerine çıkartmışlar.
Bahçe yetkililerinin broşürlerinde yer alan ifadelerine göre, bahçe çalışmalarından hiçbir kâr amacı güdülmemekteymiş ve bunun sağlanması için de önemli maddi ve manevi özveriler gerçekleştirilmiş. Bahçenin Avrupa Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumlar Birliği’ne (EAZA) üyeliği için yapılan başvuru kabul edilmiş ve bahçe üyelik için yeterli görülüp üyeliğe dahil edilmiş. Bu kabulün bahçe çalışmalarının Dünya Standartlarına uygunluğu açısından bir onay olduğunu ifade etmekteler. Üyelik onlara birliğe dahil diğer bahçelerle organik bir ilişki olanağı sağlamış.
Boğaziçi Hayvanat bahçesi gelir gider dengesinden dolayı kapanma tehlikesi geçirdi. Gelir gider açığı zaman zaman devam etmektedir.
Eğirdir Gölü
Gölde bulunan balık türleri Sazan, Çim Sazanı, Sudak, Eğrez ve son yıllarda ortaya çıkan Gümüş balığıdır. Kerevit, Yengeç, Su yılanı, Su faresi, Kurbağa ve Su kaplumbağası da gölde bulunan diğer canlılardır. Göl, yaban hayatı için de önemli bir yer tutar. Tepeli dalgıç, Yumurta piçi, Karabatak, Balıkçıl türleri, Angıt, Bozkaz, Sakar meke, Benekli su tavuğu, Uzunbacak, Bıyıklı sumru, Saz delicesi, Martı çeşitleri gibi yerli türler ile birlikte Pelikan, Flamingo, Kuğu, Sakarca kazı, Bozkaz, Fiyu, Kılkuyruk, Yeşilbaş, Elma baş, Macar, Kız kuşu, Su çulluğu ve Tepeli pakta gibi kışlayan ve konaklayan türleri bünyesinde barındırır.
Akşehir Gölü
Akşehir Gölü, Eber Gölü gibi, Sultan dağları ile Emir dağı arasındaki çöküntü alanında yer alır. Akşehir ilçesinin yanında İç Anadolu Bölgesi’nde bulunan bir göldür. İdari olarak Konya ve Afyonkarahisar illeri sınırları içerisinde yer almaktadır.
Gölün flora ve faunası, Eber gölüyle benzerlik göstermektedir. Eber gölü seviyesinde olmasa bile, yine de ekolojik olarak bol gıdalı (eutrophic) göl sınıfına girmektedir. Sazan ve turna gibi ticari önemi olan balıkların yanı sıra beş balık türü daha bulunmaktadır.
Akşehir Gölü de ornitolojik önemi büyük olan göllerimizden biridir. Eber gölünde üreyen, beslenen ve konaklayan bütün kuş türlerine burada da rastlanır.
Göl aynasını çevreleyen geniş sazlıklar, su kuşları için kuluçka alanı, beslenme yeri, sığınma, barınma ve toplanma mekanı olarak son derece uygun bir ortam oluşturmaktadır. Sazlıklar, burada Eber gölüne nazaran daha seyrek olmasına rağmen geniş alanlara yayılması; kuşlara avcılardan korunmak için geniş bir hareket olanağı sağlamaktadır. Yine geniş su aynası, avcılar tarafından taciz edilen kuşların sığınmaları yönünden büyük önem taşımaktadır.
Gölde, sonbahar ve kış başlarında başta yaban kazları ve yaban ördekleri olmak üzere, pelikanlar, dalgıçlar, balıkçıllar, yağmurcunlar ve martı türlerinden oluşan 60-80 bin civarında kuş görülmektedir. Özellikle yaban kazları, kış mevsiminde geceyi çok kalabalık gruplar halinde gölde geçirmektedirler. Türkiye’de görülen yaban kazı populasyonunun en büyüğü (107.000) Aralık 1977’de Tansu Gürpınar tarafından Akşehir Gölünde kaydedilmiştir. Kaynak
Bu senede leyleği havada görenlerden biri oldum yine. Umarım bol gezmeli bir yıl olur hepimiz için. Yazımı ufak bir tüyo olarak kabul edebilir siniz, gezi planlarınız için.
Kuş Fotoğrafçılığı yazımıza bakmanızı da tavsiye ederim. Yazı için; Tıklayın
Sevgilerimle, Çiğdem.
