KARS GEZİ REHBERİ – TÜRKİYE’NİN KAR TANESİ
Yıllar önce bir kitapta Kars’ı okuduğumdan beri bu şehrin hayalini kurup durdum. Bu kadar yıl içinde Kars inanılmaz bir ilgi odağı oldu, özellikle kış aylarında Türkiye’nin gözde seyahat noktası haline geldi, Doğu Ekspresi’nde yerler bulunamadı, uçak biletlerinin ücretleri arttı… Bence tüm bunlara değerdi. Türkiye’nin taaa öbür ucunda, mevsim şartları ve ulaşım olanakları pek de kolay olmayan bu şehre giderken, nasıl olursa olsun seveceğimi biliyordum. Ancak şunu belirtmeliyim ki bu şehir için sadece kış aylarını değil, ilkbaharı ve sonbaharı da düşünmelisiniz. Kesinlikle çok güzel ve rahat olacaktır. Kendinizi mevsimle sınırlandırmayın, tadını çıkarın. Kars Gezi Rehberi yazımı okuduktan sonra siz de bir tren bileti bakmaya başlarsınız belki =)
Kars’a Ulaşım – Kars Gezi Rehberi
Malumunuz Kars destinasyonu için ilk akla gelen ulaşım şekli Doğu Ekspresi. Doğu Ekspresi ile ilgili detaylı bilgi için lütfen Doğu Ekspresi yazımı okuyunuz.
İkinci seçenek ise tabii ki uçakla Kars’a gitmek. Genelde bir yön uçak diğer yön ise Doğu Ekspresi tercih ediliyor, ki biz de öyle yaptık.
Kars Havaalanı’ndan şehir merkezine ulaşım içinse üç seçeneğiniz var. İlki ve en ekonomik olanı havaalanının önünden kalkan otobüsler (2019 ücreti 5tl), ikincisi taksi; Kars’ta sinir bozucu bir taksi piyasası mevcut, pazarlık yapmanızda fayda var, üçüncüsü ise araç kiralamak. Eğer dört-beş kişi gidiyorsanız, kış mevsimi ise mevsimi göz önünde bulundurup şoförlüğünüze güveniyorsanız ve merkez dışında gezilecek noktalar planlıyorsanız bu seçenek de mantıklı ama pek tercih edilmeyeni.
Kars şehir merkezini yürüyerek rahatça gezebilirsiniz. Bir müze (Kars Müzesi) dışında herhangi bir toplu taşıma ya da araca ihtiyaç duymayacaksınız.
Kars Şehir İçinde Gezilecek Yerler
Daha önce dediğim gibi bu başlıktaki tüm noktaları (mevsim ne olursa olsun) yürüyerek rahatça gezebileceğinize emin olun. Zaten bir şehri gezmenin en güzel yanı sokaklarında kaybolmak değil mi? Sabah erkenden başlarsanız akşama kadar şehrin tamamını bitirmiş olursunuz. Listenin uzun olduğuna bakmayın, çoğu bina dışardan şöyle bir bakıp fotoğraf çekmelik.
Rus mimarisinin ruhunu taşıyan binaları ve birbirini 90 derecelik açıyla kesen sokaklarıyla Kars’ı benim gibi seveceğinize eminim.
Sırasıyla şehir içi gezebileceğiniz yerler – Kars Gezi Rehberi
Kars Kalesi:
Merkez Kale, İç Kale veya Stadel olarak anılır. M.S. 1153 yılında Selçuklulara bağlı Saltuklu Sultanı Melik İzzeddi’nin emri ile Veziri Firuz Akay tarafından yaptırılmıştır.
Kış aylarında yol buzlandığı için kaleye çıkmanın çok zor olduğunu duydum. Kars’ın sembolü olan bu kaleye imkanları zorlayıp çıkın derim, yukarıdan şahane bir Kars manzarası var. Bir de Kars Kalesi’ne çıkan Kars’a bir daha gelirmiş diye bir söylenti var =) Kaleye giriş ücretsiz.
On iki Havariler Kilisesi (Kümbet Camii):
Kars Kalesi’nin güney eteğinde yer alan Havariler Kilisesi şehirdeki Ermeni kiliselerinden birisi olup Bagratlı Krallığı döneminde Kral Abbas tarafından MS 932-937 yılları arasında yaptırılmıştır. Daha sonra 1064 yılında Müslüman egemenliğine geçen yöredeki bu kilise camiye dönüştürülerek Kümbet Camisi adını almıştır. Kars’ı arattığınızda fotoğraflarına en çok rastladığınız yapıdır kendisi, hemen kaleye çıkış yolunun başında, Evliya Camii’nin karşısında bulunuyor.
Evliya Camii (Ebul Hasan-ı Harakani Türbesi):
Anadolu’nun Türkleşmesinde ve aydınlanmasında büyük rol oynayan Evliya Alperenler’den birisi olan Ebul Hasan Harakani ne yazık ki yeterince tanınmamış ya da tanıtılmamış Kars şehrinin önemli değerlerinden birisidir.
– Her kim bu dergaha gelirse ekmeğini veriniz, inancını sormayınız- Ebul Hasan
Taş Köprü – Kars Gezi Rehberi
M.S. 1579 yılında Osmanlı Padişahı III. Murat’ın emri ile Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılmış köprüdür.
Ahmet Tevfik Paşa Konağı:
Osmanlı tarzında inşa edilen bina 19.yy da Kars Valiliği yapan Ahmet Tevfik Paşa’nın oturduğu konak olarak biliniyor. Konağı gördüğünüzde bakımsızlığından dolayı büyük hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. Umarım yetkililer en kısa zamanda bu tarihi yapıya sahip çıkar.
Mazlum Ağa ve Muradiye (İlbeyioğlu) Hamamları:
Taş Köprü’nün iki yanında bulunan hamamlar şu anda restorasyon çalışması içinde. Mazlum Ağa hamamı için Puşkin ve Namık Kemal’in yıkandığı söylenir. Şimdilik dışarıdan bakmakla yetineceksiniz, umarım siz gidene kadar ziyarete açılmış olur.
Namık Kemal Evi (Aşıklar Evi):
Namık Kemal’in çocukken bir süreliğine dedesi ile yaşadığı evdir. Gündüzleri Aşık Atışmaları’nın yapıldığı ayrıca içinde sergi, bahçesinde de Kars’ın tarihi yapılarının minyatürlerinin olduğu Toplum Merkezi ve Kültür Evi’dir.
Tuncer Güvensoy Evi:
Binanın giriş kapısı üzerindeki kitabeden 1897 tarihinde inşa edildiği bilinen bina iç ve dış mimarisinin orijinal özellikleri korunarak restore edildikten sonra kışlık konak olarak kullanılan bina, Cumhuriyetin ilanından sonra Ticaret Borsa binası olarak hizmet vermiş daha sonra şahıs mülkiyetine geçmiştir. Yine sadece dışarıdan bakıp geçeceğiniz bu yapının önünden ayrılamamıştım nedense.
Gazi Ahmet Muhtar Paşa Konağı:
19. Yüzyılın ilk çeyreğinde inşa edilmiş, Osmanlı Dönemi yapılarındandır. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşında (93 Harbi) Ordu Komutanı Gazi Ahmet Muhtar Paşa tarafından bir süre karargah binası olarak kullanılmıştır. Giriş ücretsizdir. Dip Not: Gazi Ahmet Muhtar Paşa’yı okuyunuz lütfen, şimdi burada uzun uzun yazmayayım.
Fethiye Camii:
Rus işgali sırasında aslında kilise olarak yaptırılmış daha sonra camiye çevrilmiş.
Kars Harp Tarihi Müzesi (Kanlı Tabya Kafkas Cephesi): Osmanlı Padişahı 2.Abdülhamit ve Rus Çarı 2. Alexander döneminde yapılmış olan Osmanlı-Rus savaşının kronolojisinin ve detaylarının anlatıldığı müzedir.
Aklıma ilk gelen soru neden 93 Harbi denmesiydi. Rumi takvime göre 1293 yılına denk geldiği için 93 Harbi diye anılmış. Kanlı Tabya binası 1803 yılında Padişah 3. Selim döneminde Yeni Tabya ismiyle yapılmış fakat 1828 yılında Rusların Kars’a yaptıkları saldırıda bir gecede tabyadaki askerlerin tamamı şehit edildiği için adı Kanlı Tabya olarak anılmış.
Müze girişi ücretsiz, Pazartesi hariç her gün açık, gezmek için yarım saat ayırmanız yeterli. Müze merkezden yaklaşık 1 km dışarda ama yürünmeyecek bir mesafe değil. Gitmeye değer. Müzenin bahçesinde Kazım Karabekir Paşa’nın Ruslar tarafından hediye edilen Beyaz Vagon’u da sergileniyor.
Kars Müzesi: Kars Arkeoloji ve Etnografya müzesi de denilebilir. 2 kattan oluşan müzeyi yarım saatte rahatlıkla gezebilirsiniz. Müzenin konumu merkezden 1,5-2 km dışarda olduğu için minibüs ya da taksi kullanabilirsiniz. Giriş ücretsiz.
Dipnot: Ani Harabeleri Turu dönüşü turlar bu iki müzeden birini de tura dahil ediyor. Genelde Harp Tarihi Müzesi dahil ediliyor fakat istek olursa değiştirebiliyorlar.
Kars Belediyesi, Eski Vali Konağı, Ticaret ve Sanayi Odası, Defterdarlık diğer önemli mimari eserler.
Kars’ta Nerede Ne Yenir, Ne İçilir?
3 günde yiyebileceğimiz her şeyi yedik desek? =)
Önce yemek sonra da mekan listesi olarak;
Meşhur yemekler; Evelik çorbası, ayran aşı çorbası, kaz eti, piti, patatesli erişte, revan köftesi, hangel, helva(ama bizim bildiğimizden çok daha lezzetli), reyhan otu şerbeti ve Süryani şarabı.
En başarılı mekanlar; Hanımeli Restoran (Bazı akşamlar restoran sahibi akordeonla canlı müzik yapıyor, rezervasyon yaparken sormanızda fayda var.), Kars Kaz Evi ve Pushkin Restoran. Bu üç restoran için de günler öncesinden rezervasyon yaptırmanızı öneririm, hele de hafta sonu orada olacaksanız mutlaka rezervasyon gerekli.
Size üç tane de kahve ve tatlı mekanı önereceğim; Brother’s Milk Bar, Craft Coffee No:74 ve Cafe Çikilate’s. İlk iki mekan için hem 3.nesil kahve hem de taze tatlı için puanım 5 üzerinden 5 oldu. Ayrıca bu iki kafenin de dizaynı aşırı iyi. Cafe Çikilate’s ise çikolatalı sıcak tatlı konusunda çok başarılı. Menüyü görünce lütfen kendinizi zapt ediniz.
Konaklama için bütçenize göre birçok seçenek bulabilirsiniz tabii ki ama size konaklama için iki tavsiyem olacak çünkü ikisi de tarihi binalar. Birisi, bizim de kaldığımız Otel Katerina Sarayı, ikinci konaklama önerim ise Hotel Cheltikov.
Serhat Şehrin Efeleri; Kars Kafkas Legends
Kars’a gitmeden önceki araştırmalarınızda mutlaka şuna rastlayacaksınız; Kafkas dans gösterisi izleyin! Peki nerede bu dans gösterisi? Her yerde! Şöyle ki, bu gösteriyi yapan tek bir grup var o da Kars Kafkas Legends. Ve duruma göre birçok farklı mekanda çıkabiliyorlar. En güzeli otelinizdeki danışmaya ‘Onlar bu akşam nerede çıkacaklar?’ diye sormanız, KARSKAFKAS daki telefon numarasından arayıp sormanız ya da instagramdan ulaşıp onlara mesaj atmanız. İnstagram hesabı; karskafkaslegends
Her nerede çıkıyorlarsa onları mutlaka izlemelisiniz. Hem çok başarılılar hem de bu işi zevkle ve gururla yapıyorlar.
Kars Etrafında Gezilecek Yerler
Merkez dışında gezilecek yerler olarak ilk akla gelen Ani Harabeleri ve Çıldır Gölü oluyor. Bu iki noktayı zaten bir günde gezebilirsiniz. Bunun dışında bir gününüz daha varsa Sarıkamış turu yapabilirsiniz. (Mevsim kışsa şiddetle öneririm!)
1.Ani Harabeleri Ve Çıldır Gölü Turu – Kars Gezi Rehberi
Ani Harabeleri Ve Çıldır Gölü’ne Kars’tan Ulaşım
Ani Harabeleri ve Çıldır Gölü’ne gitmek için araç kiralayabilir, turla gidebilir ya da taksi tutabilirsiniz. Bu üç seçeneğin avantaj ve dezavantajlarını kısaca sıralarsak;
Araç kiralamak, daha önce de dediğim gibi 4-5 kişiyseniz, şoförlüğünüze güveniyorsanız (kış mevsimi için söylüyorum) mantıklı.
Günübirlik turlara katılmak, Kars’ta bu turları yapan iki firma varmış. Kaldığınız otelde size mutlaka konu ile ilgili yardımcı oluyorlar. (2019 fiyatı 70tl-80tl).
Son seçenek taksi. Konforumdan ödün vermem diyorsanız merkezde gördüğünüz her taksiciye sorup pazarlık yapabilirsiniz. Piyasa çok ilginç, şöyle ki günübirlik tur için 600tl diyen de oldu 350tl diyen de (Kişi başı değil, toplam ücret). Ama daha aşağıda bir ücret beklemeyin. Dört kişi iseniz ve iyi bir pazarlık yaparsanız neredeyse turla aynı ücrete denk gelir.
Ani Harabeleri
Ani Harabeleri Ermenistan sınırında ve yarım günde gezebileceğiniz tarihi kenttir. Bana sorarsanız tam gün gezmeyi dilerdim çünkü alan oldukça geniş. Giriş ücreti 10 tl, Müzekart geçerli. Haftanın her günü açık.
10.yy. da Ermeniler tarafından İpekyolu üzerine kurulmuş önemli ticaret merkezlerinden biridir. 1064 yılında Alparslan’ın Anadolu’da ilk fethettiği yer olması sebebiyle bazı ilkleri barındırır. Etrafı surlarla çevrili olan kentin 7 adet sur kapısı bulunuyor. 2016 yılında Unesco Dünya Mirası olarak tescil edilmiştir. Kentin içerisinde onlarca tarihi yapı tespit edilmiş ama ne yazık ki birkaçı ayakta.
Muhteşem Yapılara Devam
En bilinen yapılar; Ebu-l Menuçehr Camii. Selçuklular zamanında Anadolu’da kurulan ilk Türk camisidir. Bu caminin içine girip pencerelerinden baktığınızda Ermenistan sınırını çizen Arpa Çay’ı ve üzerinde bulunan İpekyolu Köprüsü’nün kalıntılarını göreceksiniz. Bir diğer yapı Ani Katedrali/Büyük Katedral (Meryemana Kilisesi ya da Fethiye Camii) 989 yılında Ayasofya’nın kubbesini onaran mimar Trdat tarafından inşa edilmiş. Ben en çok bu yapıdan etkilendim. Zaten kapıdan girince Ayasofya ile benzerliğini hemen fark ediyorsunuz. En bilineni yapı ise Aziz Gregor kilisesi. Sur kapısından girince sizi ilk karşılayan yapıdır kendisi.
Ani Harabeleri’nin tarihteki önemine bakacak olursak ve de UNESCO’ya dahil olduğunu da göz önünde bulundurursak çok daha fazla koruma altına alınması gerektiğini düşünüyorum. İçerde hiçbir görevli yok (giriş dışında), doğru düzgün tabela, bilgilendirme, harita ya da bir broşür yok. Şahsen ben gezerken elimde bir haritanın olmasını çok isterdim. Umarım biraz daha önemsenir bu değer..
Çıldır Gölü
Kasım ayında donmaya başlayan göldeki en büyük aktivite göl üzerinde yürüyüp, kızaklara binmek. (Bahar aylarında giderseniz de kayıkla gezinti yapabilirsiniz.) Kızak gezisinden çok umutlanmayın sadece 5 dakika gidip dönüyorsunuz. Bize çılgın bir çocuk denk geldi sağ olsun kızağı kullandırdı ve ilginç açılardan komik fotoğraflarımızı çekti. Kendisine instagramdan ulaşabilirsiniz (fenomenkizakcidural). Henüz pek fenomen olamadı ama iyi çocuktur =))
Sarı Balıklar – Kars Gezi Rehberi
Gölün diğer olayı ise bu gölden çıkan Sarı Balık’ın tadına bakmak. Sarı Balık, donmuş gölde delik açılarak tutuluyor. Bizim tur bizi Yunusun Yeri’ne götürmüştü, balığın porsiyonu 50tl. Balık için fiyat biraz fazla, 2 kişi bir porsiyon yiyip tadına bakabilirsiniz.
Çıldır Gölü’nün o tarafı mı bu tarafı mı? Hiç endişeye kapılmayın hemen yerel birinden güncel bilgi alın. Biz Mart sonu gittiğimiz için göl kısmen erimeye başlamıştı. Gölün güneyindeydik ve kızaklar kaldırılmamıştı. Biraz daha kuzeyde Arpaçay Kütük Evi var, bloglarda herkes illa oraya gidin yazmış. Bizimle aynı gün oraya giden başka bir grup ne yazık ki kızağa binememiş, göl üzerinde yürüyememiş çünkü o kısımda göl erimeye başlamış. İlla bu noktaya gideceğim diye kendinizi strese sokmayın yani, anın tadını çıkarın.
2. Sarıkamış Turu – Siz Hiç Gerçek Kar Tanesi Gördünüz Mü?
Sarıkamış turu için ulaşım seçenekleri Ani Harabeleri için yazdıklarımın aynısı olacaktır. Turun içeriğinde Allahuekber Dağı Şehitlik Anıtı, Katerina Av Köşkü ve Sarıkamış Kayak Merkezi bulunuyor.
Allahuekber Dağı Şehitlik Anıtı:
1914 yılının 15-22 Aralık tarihleri arasında Allahuekber Dağları’nda, Kars’ı Ruslardan geri almak için harekata katılan 60.000 asker donarak şehit olmuştur. Şehitlik, Sarıkamış Harekatı sırasında Allahuekber Dağları’nda şehit düşenler anısına yapılmıştır.
Katerina Av Köşkü:
Av köşkü 19.yy. sonunda Baltık Mimari tarzında inşa edilmiş. Yekpare ağaçtan hiç çivi kullanılmadan yapılmış olan köşk, Sarıkamış ormanları içerisinde bulunan ve günümüze kadar özgün mimarisini koruyan yapılardan biridir. 2. Çar Nikola’nın eşi için yaptırıldığı düşünülen köşk aslında hasta oğlu Aleksi için rehabilitasyon merkezi olarak yapılmış. Aynı zamanda ailenin kışın ve yazın kullandığı av köşkü olmuştur.
Köşke çıkış yolu yokuş ve karla kaplı olduğu için araç bu yola giremiyor. Dolayısıyla bol karlı ve biraz yorucu bir yol sizi bekliyor. Köşk şu anda hiçbir amaçla kullanılmıyor, içi harabe ne yazık ki. Ama dışından görmek bile bana yetti. Umarım içini de restore edip halk için faydalı bir amaçla kullanırlar. İçerde bir kahve içip, Sarıkamış ormanlarını izlemek ne keyifli olurdu!
Sarıkamış Kayak Merkezi – Kars Gezi Rehberi:
Bu kayak merkezine geldiyseniz minik bir sürprize hazır olun. Gerçek kar taneleri! Aracın sizi bıraktığı yerden telesiyejle kayak pistine çıkmanız gerek. Ve o telesiyejdeyken üzerinize düşen kar tanelerine dikkatli bakın. Bizim kağıtlara çizdiğimiz kar tanesi şeklinde, birbirinden güzel kar tanelerini göreceksiniz. Benim hayatımda bir ilkti ve çok heyecanlandım.
Telesiyej ücreti; tek çıkış 5tl, hafta içi günlük sınırsız 30tl, hafta sonu günlük sınırsız 45tl. Kayak yapmayı sevenler için hem uygun ücretli hem de çok güzel bir pist. Kayak merkezinde sıcak bir şeyler içip dinlenebileceğiniz bir tesis de mevcut.
Kars’tan Ne Alınır?
Hediyelik eşya konusunda şehir merkezinde büyük bir eksiklik var. Ben magnet biriktiren biri olarak zar zor küçük bir dükkan bulup gördüğüm ilk magneti aldım. (zaten 2 çeşit vardı =)) Kars’ın nesi meşhur derseniz; Kars kaşarı, küflü çeçil peyniri ve diğer peynir çeşitleri, tereyağı ve bal alabilirsiniz. Tüm bunlar için doğru adres Boğatepe Köy Ürünleri. Merkezde mağazanın önünden mutlaka geçeceksiniz merak etmeyin.
Eee ne duruyorsunuz? Çıkın çıkın gidin!
