Vejetaryen Beslenme Nedir? | Vejetaryen Beslenme 101

VEJETARYEN BESLENME NEDİR ?

Vejetaryen beslenme sanılanın aksine tarih boyunca süregelen insanlığın beslenme biçimi olarak kabul ediliyormuş. Yapılan araştırmalar doğrultusunda vejetaryen beslenen bireylerin kronik hastalıklara daha az yakalandıkları görülüyor. Vejetaryen beslenme nedir ? Veya ne değildir? Bir süre vejetaryen beslenen biri olarak bu yazıyı boynumun borcu olarak bilirim. 🙂 Hep birlikte doğruyu yanlışı öğrenelim o halde!

Vejetaryenlik, bitkisel ağırlıklı besinlerin çoğunlukla tüketilmesini içeren bir beslenme tarzıdır. Yine birazdan ayrıntılı olarak söz edeceğim ancak yine de kısaca özetlemek gerekirse vejetaryen; bitkisel besinleri tüketen, hayvansal olan besinleri (tavuk, kırmızı et, balık, süt, yumurta gibi) tüketmeyen kişilerdir.

Vejetaryen beslenme biçimleri bitkisel ağırlıklıdır. Genellikle sebze, meyve, kuru baklagil, yağlı tohumlar (badem, fındık, ceviz vb.) soya ve tahıl ürünlerini tüketirler.

Vejetaryen beslenme tarzını seçmenin pek çok nedeni vardır; sağlıklı yaşam, diyet, kalp-damar rahatsızlıkları, kanser, hipertansiyon, hayvan sevgisi veya dini nedenler olarak sıralanabilir.

Vejetaryen Beslenme Türleri

Genel olarak bakıldığında vejetaryenlik hayvansal gıdaların tüketilmemesine dayalı olan bir beslenme biçimi olarak biliniyor. Ancak kendi içerisinde de türleri ve çeşitleri mevcuttur.

Vegan: Vegan beslenmede hiçbir hayvansal besin tüketilmiyor. Buna bal da dâhildir. Veganlar, hayvansal hiçbir gıda tüketmedikleri gibi hayvanlardan elde edilen, ipek, yün ve deri gibi giysileri dahi giymezler.

Vegan beslenme hakkında daha ayrıntılı bir yazı yazacağım. Çünkü oldukça geniş bir başlık türüdür.

Lakto Vejetaryen: Bitkisel besinlerle beraber hayvansal kaynaklı besinlerden süt ve süt ürünlerini tüketirler.

Ova vejetaryen: Bitkisel besinlerle birlikte yumurta da içerisinde yer alır. Bunun yanında et ve süt tüketmiyorlar.

Lakto-Ova Vejetaryen: Hayvan ürünü yemeyip, hayvan canlı iken ürettiği süt ve yumurtayı tüketirler. Günümüzde en çok uygulanan vejetaryen beslenme tipidir.

Semi-Vejetaryen: Kırmızı et tüketmeyen ancak belirli ve sınırlı miktarda balık ve tavuk tüketen kişlerdir. Semi-vejetaryen beslenme şeklini benimseyenler yumurta, süt ve süt ürünlerini tüketirler.

Pesketaryen: Et ve kümes hayvanlarını tüketmeyip, balık ve bazı zamanlarda yumurta ve süt ürünlerini tüketirler.  Pesketaryen beslenmede lakto-ovo vejetaryenlerin tükettiği besinlerin çoğu yer alır ancak vejetaryenler et tüketmezler.

Fruiyarianlar: Sadece meyve ile besleniyorlar. Çok yaygın olmayan bir beslenme biçimidir.

Vejetaryen Beslenme Şeklinin Seçilme Sebepleri

Vejetaryen beslenme nedir ? sorusunun asıl can alıcı noktası bu başlık altında yer alıyor. Vejetaryenliğin seçilme nedenleri: Çevre bilinci, sağlık durumları ve hayvan refahı etkenleridir. Bununla beraber dini seçimleri de içerisine katabiliriz. Günümüzde ahlaki değerler dolayısı ile vejetaryen beslenme şeklini benimseyenler artmıştır. Toplum daha bilinçli hale gelir olmuştur.

Vejetaryen beslenme biçiminin sağlık açısından faydasının çok olması kadar zararları da bulunuyor elbette. Dengeli beslenmenin ne kadar önemli olduğunu hepimiz biliyoruz. Her besinden vücudumuzun ihtiyacı kadarını tüketmemiz gerekiyor. Şimdi akıllara da o meşhur soru geliyor haliyle: “Vejetaryenler proteini nereden alıyor?” ve “B-12 eksikliği nasıl gideriliyor?”

ABD’de yapılan bir araştırmada da bilinçli beslenen vejetaryen ve veganların, hayvansal kaynaklı besin tüketenlere göre yaşam sürelerinin daha uzun olduğu tespit edilmiştir.

Poteinler, bütün yaşayan organizmalar için elzem olan karmaşık organik bileşiklerdir. Proteinler, vücut hücrelerinin, hormonların ve enzimlerin bileşiminde yer alıp, bunların sentezlenmesinde görevler üstlenerek, organizmadaki yapım, onarım ve büyüme gibi fonksiyonlarda amino asit kaynağı olarak görev yapıyorlar. Yani vücudumuz için oldukça önemli olan bu besini et yemeyip süt ve süt ürünlerinden alabiliyoruz. Ya da ek gıda, gıda takviyesi ile de rahatlıkla sağlanabilir. Tabiî ki protein sadece hayvansal gıdada bulunmuyor. Onun dışında bitkisel protein de ülkemizde fazlasıyla var.

Vejetaryen Beslenme Şeklinin Yararları

• Hipertansiyon, böbrek taşı, kan basıncı, divertiküler rahatsızlıklarına karşı oldukça koruyucudur. Üstelik bitkisel kaynaklı besinler posa açısından zengin oldukları için, kabızlığı da önlemeye yardımcılardır.
• Kalp-damar hastalıkları riskini azaltır. Hayvansal kaynaklı besinlerin tüketilmesinin kolesterolü yükselttiği biliniyor. Koroner kalp hastalıklarının, et yiyenlerde %30 daha fazla görüldüğü biliniyor.
• Osteoporosiz (kemik erimesi), etle beslenenlerde daha yüksektir. Et gibi yüksek protein içeren besinlerin çok tüketilmesi, kemiklerdeki kalsiyum kaybına sebep oluyor.
• Diyabet (şeker hastalığı) olanlar et yiyenlere göre daha az görülüyor.

Vejetaryen Beslenmeye Örnek Tarif

• 1 kg kereviz
• 2 patates
• 1 havuç
• 1 su bardağı bezelye
• 1 soğan
• Zeytinyağı
• 1 portakal
• 1 limon
• 1 tatlı kaşığı toz şeker
• Tuz

Nasıl Yapılır?

• İlk olarak kerevizin kabuğunu soyun, sap kısımlarını kesin ve ortadan ikiye ayırın.
• Kerevizlerin kararmasını önlemek için, limonlu suda bekletin.
• Bu esnada bezelyeleri haşlayın. Soğan, patates ve havuçları küp küp doğrayın.
• Bir tencereye zeytinyağı ekleyin ve soğanları alarak kavurun.
• Soğanlar pembeleşmeye başladığında patates ve havucu da üzerine ekleyin.
• Kerevizlerin orta kısmını oyacak yardımıyla oyun ve bu kısımları da harca atın.
• Kerevizlerin içini patatesli harç ile doldurun ve hazırladığınız kerevizleri başka tencereye yerleştirin.
• Üzerine 2 çay bardağı sıcak su, 1 adet portakalın suyu ve 1 limonun suyunu ekleyin.
• 1 tatlı kaşığı şeker, karabiber ve tuz ekleyerek kerevizler yumuşayana kadar pişirin.

Vejetaryen beslenme nedir ? yazısını umarım keyifle ve öğrenerek okumuşsunuzdur. Vejetaryen beslenme uzmanlarının önerilerine göre eksik olarak organizmaya alınan protein, kalsiyum, demir, çinko, B12 vitamini, D vitamini ve yağ asitleri göre sağlık açısından sorun yaratmayacak şekilde planlanmalıdır. Çünkü yanlış beslenme vücut direncini azalttığı gibi hastalıklara yakalanma olasılığını artırır ve hastalıklar daha ağır seyreder.

Sağlıklı beslenme hakkında daha fazla içerik görmek isterseniz eğer “Sağlıklı Besinler” başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.