Peribacası Nedir? Nasıl Oluşur?

Türkiye’deki Peribacaları | Peribacaları genellikle kurak ve yarı kurak bölgelerde yağmur, kar, sel suları ve rüzgâr gibi birden çok hava durumu olayı sonucu oluşuyor. Gövdeleri genellikle yumuşak minerallerden tepesi ise sert ve daha zor aşınan kayadan meydana geliyor.

Peribacalarının kısa veya uzun ömürlü olmaları da, tepelerindeki kayanın direncine bağlı olarak değişiyor. Peribacasını oluşturan süreçler aynı zamanda onların tahribine ve ortadan kalkmasına da yol açabiliyor. Erozyon biçimlerine göre şekilleri, içerdikleri farklı mineral katmanlarına göre gövde renkleri değişebiliyor.

Türkiye’deki Peribacaları

Gezdiğim birkaç bölgede peribacalarına benzer yapılar gördüğümde buna çok şaşırmış ve başka nerelerde olduğunu merak etmiştim. Oysa daha önce peribacalarının sadece Kapadokya bölgesinde olduğunu sanıyordum. Bu doğa oluşumlarını farklı renk ve şekillerde görmek beni büyüledi ve yaşadığım coğrafyaya tekrar tekrar hayran kaldım. Siz de şimdiye kadar nasıl fark etmedim, nasıl daha önce bu kadar yakınımdaki bölgeyi görmedim diyebilirsiniz. Hadi hep birlikte ülkemizdeki peri bacaları nerede onlara bakalım.

1. Kapadokya (Nevşehir)

Anadolu’daki en meşhur ve bilinen, 60 milyon yıl önce oluştuğu tahmin edilen doğa harikası peribacaları Kapadokya’da bulunuyor.

Peribacaları çevredeki volkanik dağların püskürttüğü lav ve küller tüf yapılar oluşturmaya başlamış. Zamanla bu yumuşak tüf katmanları sel ve yağmur suları ile aşınarak değişmeye başlamış ve vadileri oluşturarak bildiğimiz şapkalı oluşumlar meydana gelmiş. Yerleşim yerleri olarak kullanılan peri bacaları, yeraltı şehirleri ve muhteşem manzaralarıyla Kapadokya’yı görmeyen nerdeyse kalmamıştır diye düşünüyorum.

2. Kula Peribacaları  (Kula /Manisa) | Türkiye’deki Peribacaları

Toprak yapısından dolayı tıpkı Kapadokya’daki gibi oluşumlara sahip olan ve bölge halkı tarafından Kuladokya denilen bölge, doğal sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmış.  Kula Volkanik Jeopark Alanı, UNESCO ve Avrupa Jeoparklar Ağı tarafından dünyanın 99. jeopark alanı olarak tescillenmiş.

Kaç yılında meydana geldiği bilinmeyen Kuladokya – Kula Peri Bacaları, bu yönüyle gizemli bir doğa harikası niteliğinde. Şiddetli yağmur ve rüzgârlar sonucu oluşan Kuladokya  kesinlike görülmeye değer.

Antik dönem coğrafyacısı Amasyalı Yunan tarihçi Strabon, Kula’yı kömür karası bazalt taşlarından dolayı  “Yanık Ülke” anlamına gelen “Katakekaumene” olarak adlandırmış.

3. Vanadokya (Başkale/Van)

Van’ın Başkale ilçesine 33 km uzaklıktaki Yavuzlar köyü milyonlarca yıllık peribacaları ile Doğunun Kapadokya’sı olarak biliniyor. Yöre halkı tarafından “Vanadokya” olarak adlandırılan bölgede 17 bin peri bacası bulunuyor.

Oluşum yönünden Kapadokya’ya benzeyen Vanadokya, volkanik Yiğit Dağı’nın püskürttüğü lavların zamanla kayaç haline gelip bunları yağmur suları ve rüzgârın aşındırmasıyla milyonlarca yılda oluşmuş. Bölgede ayrıca çok sayıda tünel ve mağara da bulunuyor.

4. Narman Peribacaları (Narman/ Erzurum)

Şehir Merkezine 90 km uzaklıkta bulunan Narman İlçesinde “Kırmızı Periler Diyarı” da denilen Narman Peri Bacaları bulunuyor. Kırmızı renkli peri bacaları ve dar vadiden oluşan bu ilginç jeolojik oluşumlar harika manzaralar sunuyor.

Peri bacalarının yer aldığı vadinin dünyadaki tek benzeri, Amerika’daki Colorado Kanyonu.

Narman’daki Peribacaları, oluşumları bakımından Kapadokya’dakilerden farklı. Narman’dakiler, akarsuların bir çökelme havzasına taşıdığı malzemelerin milyonlarca yılda aşınması sonucunda tortul biçimlerden meydana gelmiş. Tortul kayaçlarda bulunan demir elementi nedeniyle de bölgedeki peribacaları hem daha dayanıklı hem de daha kırmızı bir renge sahip.

Narman Peri Bacaları UNESCO tarafından 2012 yılında geçici dünya mirası listesine eklenmiş.

5. Selge Antik Kenti Peribacaları (Manavgat/Antalya)

Manavgat Köprülü Kanyon Milli Parkı’nda, St. Paul Yolu üzerinde, 65 milyon yaşındaki ‘konglomera’ kayalarından oluşan Selge Antik Kenti çevresi bilim kurgu filmlerindeki bazı sahneleri andırıyor.

‘Torosların Peribacaları’, ‘Avatar Diyarı’, ‘Antalya’nın Kapadokyası’ gibi benzetmeler yapılan bölge kesinlikle görülmeye değer.

Kayalara, boyları 10 ile 70 m arasında olduğu ve şekil olarak ayakta duran insanı andırdığı için ‘Adam Kayalar’ deniliyor.

Selge Antik Kenti’nde başlayarak ormandaki patikadan yaklaşık 4 saat süren yürüyüşle Ballıbucak Mahallesi’ndeki kayalıklara gidiliyor. Doğa sporları ve yürüyüş grupları için harika bir parkur.

6. Simav Peri Vadi (Simav/Kütahya)

Kütahya’nın Simav ilçesinde, peri bacası oluşumlarıyla dikkati çeken alan bulunuyor.  Yağmur suları ve rüzgârın aşındırması sonucu meydana gelen peri bacaları görsel bir zenginlik oluşturuyor. Peri bacaları, 1. derece doğal SİT alanı olarak tescillenip koruma altına alınmış.

7. Seydiler Peribacaları (Afyonkarahisar)

Kapadokya’dan sonra Türkiye’n in en geniş peribacası alanı Afyonkarahisar’da bulunuyor.

Peri bacalarının en yoğun olduğu bölgeler İscehisar İlçesi’nin Seydiler Kasabası’ndan başlayarak İhsaniye İlçesi’nin Döğer Kasabası’na kadar uzanan bölgeler. Burada değişik biçimlerde, şapkalı veya şapkasız çok sayıda peribacası var.

Karayolunda seyahat ederken uzaktan görünse de, peri bacalarının bulunduğu vadilere taşıt ile ulaşmak mümkün olmadığından bu doğa güzelliğini yakından görebilmek için Seydiler kasabasından başlayan 35-40 dk lık bir yürüyüşe çıkmanız gerekiyor. Bölgede, doğal güzelliklerin yanı sıra tarihi ören yerleri de bulunuyor.

8. Seben Peribacaları (Bolu)

Bolu’nun güneyindeki Aladağ Çayı Vadisi’ndeki Seben ilçesinde, Friglerden kalma yerleşim alanları bulunuyor. İlçeye 3 km olan Solaklar Köyü, volkanik kayaların yüzlerce yılda aşınmasıyla oluşmuş peribacaları, mağaralar, ilginç kanyonlar ve koni biçimindeki kayaçlarla minyatür bir Kapadokya gibi.

9. Selime Peribacaları (Aksaray)

Aksaray’ın Güzelyurt ilçesine bağlı olan Selime Kasabası, Ihlara Vadisi’nin bitiş noktasına bulunuyor. Vadiden çıktığınızda peribacaları ve Selime Katedrali sizi karşılıyor. Nevşehir peri bacaları kadar geniş ve meşhur olmasa da iyi bir konumda ve kesinlikle etkileyici. Güzelyurt ya da Ihlara Vadisine giderken yol üzerinde görülebilir. Özellikle doğa yürüyüşleri için çok güzel parkurlara sahip.

10. Şavşat Peribacaları (Artvin)

Orman içerisinde yükselen ve heyelan sonucu oluşan kayalar, peri bacası görünümü veriyor. Bu yüzden buraya bölge halkı tarafından Karadeniz Kapadokya’sı deniliyor. Peribacaları Meşeli köyünde bulunuyor ve tabelalarla ulaşılıyor. Ormanda keyifli bir patika yoldan yürüyüp manzarayı görmek mümkün.

11. Sakaeli Peribacaları (Orta/Çankırı)

Orta ilçesine 7 km mesafede bulunan Sakaeli köyünde Gelin Kayası Mevkii’nde peri bacası oluşumları ve aralarındaki kaya mezarları ilginç görünümler oluşturuyor. Peribacaları konglomera ve tüflü kayaç yapısının rüzgâr ve suların aşındırması sonucu oluşmuş. Bölgedeki kaya mezarlarının Roma ve Bizans dönemlerine ait olduğu tahmin ediliyor.

12. Kuşça Peribacaları (Cihanbeyli/Konya)

Konya’nın Cihanbeyli ilçesi Kuşça mahallesinde eşsiz güzelliğiyle Kuşça Peribacaları bulunuyor. Yaklaşık iki milyon yıl önce kuruyan göldeki çökellerin yağmur ve rüzgârla aşınması sonucu oluşan Kuşça Peribacaları, eşsiz güzelliğinin yanı sıra erozyondan dolayı bir çölü andıran çevresiyle de görenleri adeta büyülüyor.

Kapadokya, Afyon ve Narman’dan sonra ülkemizdeki 4. Büyük peribacası oluşumu burada bulunuyor.

13. Kilistra Peribacaları (Konya)

Konya’da tarihi Kral Yolu üzerinde bulunan ve peribacaları benzeri yapısıyla dikkat çeken Kilistra Antik Kenti ziyaretçilerini tarihi bir yolculuğa çıkarıyor.

Kayaç yapısı ve görüntüsü itibarıyla Kapadokya’daki peribacalarına bezeyen “Kilistra, Konya çevresinde günümüzden yaklaşık 11 ile 3 milyon yıl arasında olmuşmuş volkanik kayaların olduğu bölgede bulunuyor. İçerisinde haç planlı şapel, sümbül kilise, büyük su sarnıcı, kiliseler, manastırlar, gözcü kuleleri, sığınaklar, antik yollar gibi yapılar bulunan Kilistra, önemli bir inanç turizmi merkezi olma özelliği de taşıyor.

14. Gelinler Dağı Peribacaları (Altınözü/Hatay)

Hatay merkezine 20 km mesafede bulunan Altınözü’nün Yunushan mahallesindeki Gelinler Dağı’nda peri bacası oluşumları bulunuyor. Bölgede ayrıca farklı zamanla ait birçok mağara, kaya mezarları ve kaya evleri bulunuyor. Bölgede yürüyüş parkurları bulunuyor.

15. Abacı Peribacaları (Kızılcahamam/Ankara)

Ankara’nın Kızılcahamam ilçesinde tüf ve aglomeralar üzerinde yağmur aşındırması sonucu oluşan peribacaları bulunuyor. Birbirine yakın alanlarda adeta taş ormanı şeklinde bir görüntü sunuyor Peri bacaları arasında yürüyüş için yol yapılmış. Yanına yapılan parkta iki adet seyir kulesi bulunuyor.

16. Soğanlı Vadisi Peribacaları (Soğanlı/Kayseri)

Yeşilhisar ilçe merkezine 15 km. mesafede bulunan Soğanlı Köyü’ndeki peribacaları görenleri büyülüyor. Soğanlı Vadisi olarak anılan yerleşim alanındaki kayaya oyulmuş pek çok kilise ve manastır dışında, binlerce güvercinlik, mağara ve barınaklar da mevcut. Roma döneminden itibaren devamlı yerleşme görülen vadide yamaçları Romalılar mezarlık, Bizanslılar kilise olarak kullanmışlar.

17. Hasandede Peribacaları (Hasandede/Kırıkkale)

Kırıkkale merkezine 15 km mesafede bulunan oluşumlar hala doğallığını koruyor. Kırıkkale’de doğal oluşumuyla dikkat çeken dağ yamacındaki Hasandede köyünde yer alan Peri Bacaları, farklı yapısıyla görenleri kendine hayran bırakıyor.

18. Karabeyli ve Ulucak Peribacaları (Uşak)

UŞAK merkeze 25 kilometre uzaklıktaki Karabeyli Peribacaları,  tamamen sedimenter kayaçlardan oluşuyor. Peribacası oluşumları konglomeraların ana dereyi dik kesen yan dereciklerle yarılmasıyla ortaya çıkmış.

Uşak il merkezine yaklaşık 45 km mesafede bulunan Ulucak köyünde şapka kısmı konglomeradan, gövde kısmı akarsu dolgudan oluşan peribacaları bulunuyor. Ayrıca bölge dağ yürüyüşü ve kamp yapmaya elverişli bir konumda.

Uşak Eşme Çaykışla Köyü Peri Bacaları da görülmeye değer.

Sorularınız için bana @demetsah  instagram hesabımdan ulaşabilirsiniz.

Türkiye’nin diğer bölgelerindeki gezilecek yerlerle ilgili yazılarım için Tıklayın

Sevgiler

Demet