Güney Amerika Yerlileri Wayuu Halkı
Ne Kolombiyalı ne de Venezuelalı bir halk, Wayuu’lar. İki ülke arasında La Guajira’da yaklaşık 10 bin kilometrekarelik bir alanda yaşayan Wayuu’lar Amerika’nın etnik gruplarından biri. 300 bini bulan nüfuslarıyla ile Amerindian nüfusunun % 57’sini oluşturuyorlar. İki ülkenin de kuralları bu bölgede geçmezken Wayuu’lar hem Kolombiya’ya hem de Venezuela’ya pasaportsuz giriş yapabiliyor. Bölgede illegal kurallar etkili. Toprakları çöl veya yarı çöl iklimine sahip olduğu için tarımcılık yok denilecek kadar azken, halkın çoğunluğu keçi yetiştiriciliği yapmaktadır. Bölgeye yıllarca yağmur yağmadığı da oluyormuş. Yerli halk çok sert ve kuru havalarda Venezuela’ya yağmurlu havalarda Kolombiya’ya gidiyormuş. Bu kadar zorlu bir bölgede bu denli renkli kalan Güney Amerika Yerlileri Wayuu halkına biraz daha yakından bakalım…
Wayuu Gelenekleri | Güney Amerika Yerlileri -Wayuu Halkı
Farklı kültürlerin bize çok ama çok tuhaf gelen geleneklerinden bir kaçına Wayuu halkında rastladım. Kolombiya gezisinde Wayu bir kadınla sohbet etmiştim, kendisi bana gerçekten çok ilginç geleneklerini severek anlattı.
Wayuu bir kız ilk regl döneminde dört yanı da kapalı bir odaya kapatılıyor. Burada regl dönemi bitene kadar kalmak zorundalarmış. Saçları erkek saçı gibi kesilip görüş izinleri bir tek anneleriyle var. Sadece kaplumbağa eti ve yulaf ile hazırlanan yiyecekler yedirilmesi aşırı enteresan geldi bana. Kaplumbağa etinin bir olayı mı var diye sordum, uzun yaşar genç kalırmış. Bu gelenekten dolayı 60 yaşında bile çocuk doğuran kadınlar varmış bu toplumda. Tüm bu süreç bitti evine geri dönen ergen kızımız bugüne kadarki tüm kıyafetlerini atıyor yenilerini giymeye başlıyormuş. Geleneğin hem psikolojik hem biyolojik etkilerini gördüğümüz bu hikaye beni oldukça etkilemişti
Gelelim evlilikle alakalı adetlere. Eğer Wayuu bir kadın ile evlenecekseniz 200 keçinizin olması lazım. 400 keçiniz varsa 2, 600 keçiniz varsa 3 kadınla da evlenebilirmiş bu şanslı beyler. Bu şekilde 20den fazla karısı 100den fazla çocuğu olan Wayuu varmış. Ancak bu gelenek artık çok fazla sürdürülmüyor eskilerde kaldı dendi. Wayuu halkı tek eşli sistemi kabul etmeye başlamış anlaşılan. E zor tabi o kadar çoluk çocuk.
Wayuu Dili ‘Maipuran’ | Güney Amerika Yerlileri -Wayuu Halkı
Güney Amerika dil ailesi Arawak dillerinden biri olan Maipuran günümüzde yaklaşık 305 bin kişi tarafından konuşmaktadır. Maipuran veya Guajiro denilen dil okullardan İspanyolca ile birlikte öğretilirken, yazı dilinde Maipuran yerine İspanyolca yazım tercih edilmektedir. Wayuu dili Maipuran’a bir örnek ;
Naa wayuukana jemeishi süpüla taashi süma wanawa sülu’u nakua’ipa, aka müin yaa epijainjana sünain anajiranawaa a’in nama napüshi.
( Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler, birbirlerine karşı kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.) İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 1. Madde
Wayuu Modası- Wayuu Çantası
Güney Amerika’da özellikle Kolombiya’da daha yaygın olan o rengarenk kıyafetler kuş desenleri, çiçek desenleri, işte hepsi bir Wayuu parçasıdır. Wayuu erkekleri günümüzde modern kıyafetler giyinirken kadınları geleneklerine bu konuda çok bağlı kalıp renkli elbiseler giyinmektedir. Halk ekonomisini büyük ölçüde etkileyen Wayuu çantaları da bu renkli gelenekten gelir. Yapımı yaklaşık bir hafta süren Wayuu çantası; ip, kamış, deri gibi materyaller ile renkli renkli dokunarak yapılır. Kolombiya’da sokaklarda, mağazalarda bu çantalardan bolca görebilirsiniz. Fiyatları 10-100 USD olarak değişen çantalar, turistlerin de gözdesi. Wayuu çantaları kadınların ekonomiye olan katkısında önemli yer tutuyor. Ben de Kolombiya’dan wayuu çantası alanlardanım. Karantinanın bol olduğu günlerde bir wayuu çantası yapmaya ne dersiniz. Örnek bir videoyu da şuraya bıraktım. wayuu çanta yapımı
Kolombiya’nın graffitilerle dolu meşhur La Candeleria sokaklarının en ünlü graffitisi bir Wayuu kadını. Eğer bir gün yolunuz Kolombiya’ya düşerse ‘A Wayuu Woman’ adlı graffiti ile fotoğraf çekilmeyi unutmayın. Benim gibi sırt çantanızı da sırtınızı da değil önünüze alın 🙂 Özellikle Güney
Soru ve önerileriniz için bana Instagram adresimden ulaşabilirsiniz. Instagram adresim için buraya, daha önceki yazım için ise buraya Farklı Kültürlerde Yeni Yıl Gelenekleri- 7 Ülke tıklamanız yeterli.
Bir sonraki ‘Meksika ve Meksika’nın yerel haklı Maya’lar’ ile ilgili yazımda görüşmek üzere. Siz de farklı konularda yazılarınızın yayınlanmasını isterseniz @resontheway adresinden iletişime geçebilirsiniz.
