Türkiye’deki 13 Batık Şehir |
Kaybolan Dünya Mirası
Dünyadaki pek çok batık şehir çoğunlukla yıkıcı büyük depremler nedeniyle sular altına gömülmüş. Türkiye’de ise durum biraz daha farklı. Doğal yollarla sular altında kalan tarihi şehirleri bir kenara; insan eliyle bilinçli batırılan şehirler son dönemlerde iyice artış gösteriyor. Türkiye akarsu havzaları bakımında zengin bir ülkedir. Bu nehirlerden hem enerji, hem de tarımsal faaliyetler için faydalanabilmek sonucuyla yapılan barajlar sebebiyle baraj yöresinde bulunan antik kentler sular altında kalmaktadır. Dünya mirası konumunda olabilecek ve olan bu tarihi kentler göz göre göre yok edilmektedir. Su altında kalarak yok olan bu şehirler, oldukça fazla turist çekmekte ve filmlere, belgesellere de konu olmaktadır. Bir çoğunu adımız gibi bildiğimiz ve bazılarını yeni duymuş olabileceğimiz Türkiye’deki 13 batık şehir i sizler için derledim.
Doğal Yollar ile Sular Altında Kalmış Tek Şehir
1. Dolichiste – Kekova (Antalya)
Antalya’nın Demre ilçesi yakınlarında bulunan Kekova Adası, tertemiz doğası, berrak denizi ve tarihi ile bir antik batık kent. Şiddetli depremler nedeniyle adanın bir bölümü anakaraya doğru sular altında kalmış durumda.
Kekova adası uzun yıllar Likya Medeniyeti’nin ardından Roma İmparatorluğu’nun hakimiyetinde kalmış. Adaya ulaşım büyük oranda Kale Çayağzı’ndan kalkan teknelerle sağlanıyor. Ama Kaş ve Fethiye’den de günlük tekne turları ile Kekova’ya ziyarete gelebilirsiniz.
Akdeniz’in en temiz denizine sahip olan bu adada denize gömülmüş eski kent surları, evler, lahitler ve çeşitli arkeolojik kalıntılar bulunuyor. Sadece su altında değil adanın tamamında Likya ve Roma İmparatorluğu dönemlerinden kalma arkeolojik buluntulara rastlanıyor. Şimdilerde ise bu kalıntılar üzerinde keçileri görmeniz mümkün:) Kekova’nın Kekova’nın 1990 yılında sit alanı ilan edilmesi sebebiyle, su altı dünyasını keşfetmek isteyen dalış severler sadece adanın güneyinde dalış yapabiliyor.
Ömrü Belli Barajlar Uğruna Yok Edilen Ömürlük Antik Şehirler – Dicle Nehri Üzerinde Yer Alan Dicle Barajı ile Batan Şehir
2. Eğil Antik Kenti – Diyarbakır
Diyarbakır’ın Eğil ilçesinde Dicle Barajı altında kalan ve Asurlulara ait olan bir batık şehirdir. Şehirde mağara evleri, hamam, kral mezarları, ve yaşam alanları sadece önceden çekilmiş fotoğraflarda görülüyor.
Baraj yapılırken bunun sonucunda oluşacak tahribatların, yok edişlerin de gözler önüne serilmesi gerekmektedir. Ona göre barajların gerekli durumlarda başka bir alana inşa edilmesi sağlanacaktır. Artık Eğil Antik kentine ait her şey sular altında.
Dicle Üzerinde Bulunan Ilısu Barajı ile Batan Şehirler
3. Hasankeyf – Batman
Hasankeyf bir dünya mirasıdır. Türkiye’deki batık kentler dendiğinde belki de herkesin aklına ilk gelen, hüzünlendiği tek yer olan Hasankeyf, Ilısu Barajı’nın yapılmasının ardından sular altında kalmıştır.
Neolitik dönemden kalma mağaraların yanı sıra Roma, Bizans, Moğol ve Arap medeniyetlerinin de izlerini taşıyan bu talihsiz kent, dünyanın en eski yerleşim yerlerinden biriydi. Ilısu Barajı’nın tamamlanmasının ardından 12000 yıllık geçmişi bulunan yüzlerce arkeolojik kalıntı ve endemik bitki türü sulara gömülmüştür.
Son yıllardaki yağışların etkisiyle bölgedeki su seviyesi 90 metreye kadar yükseldiği için Hasankeyf’te tekneler için limanlar inşa edilmeye başlanmıştır. Aynı zamanda su altı dalış turizmini geliştirmek için de pek çok proje hayata geçirilmiştir.
4. Botan Vadisi; Türbe Höyük- Başur Höyük- Çattepe Höyük – Siirt
Ilısu Barajı’nın suları altında kalacak olan Botan Vadisi höyüklerinde çalışmalar devam etmektedir. Vadide; Türbe Höyük, Başur Höyük, Çattepe Höyüğü, Motit Kalesi de yer almaktadır. 2002 yılında başlanılan kurtarma çalışmaları neredeyse tamamlanmış durumdadır. Burada 13 yıl süren kazılarda milattan önce 3000 yıllarına ait çok sayıda tarihi esere rastlanmıştır. Ayrıca Başur Höyük’te, Bronz Çağı’nda kalma mezarlardaki 5000 yıllık oyun taşları bulunmuştur.
Fırat Nehri Üzerindeki Atatürk Barajı ile Batan Şehirler
5. Lidar Höyüğü – Şanlıurfa
Bu höyükte Kalkolatik Çağ olan milattan önce 5500-3200 yılları arasında yerleşimin başlandığı düşünülüyor. Höyük, 1979 yılında keşfedilmiş, keşfedilmesiyle birlikte çalışmalar başlatılmıştır ta ki 1987 yılına, Atatürk Baraj Gölünün altında kalana kadar devam edilmiştir. Yapılan çalışmalar sonrasında Asur Oturan Keçi Heykeli, bronz küvet, çeşitli sikkeler ve takılar Şanlıurfa Müzesi’nde sergilemektedir. kaynak
6. Samsat Kenti – Adıyaman
Samsat, Adıyaman’ın bir ilçesidir. Adıyaman Bölgesi Neolitik, Kalkolitik ve Eski Tunç Dönemi’ni işaret eden yerleşim yerlerinden biridir. Samsata Antik Kenti, Samsat Kommegene Krallığı’na başkentlik yapmış bir antik kenttir.
Tarihin her evresine tanıklık etmiş bu şehir de maalesef Atatürk Barajının yapımıyla birlikte sular altına gömülmüştür. kaynak
7. Tille Höyük – Adıyaman
Fırat Nehri Üzerinde Bulunan Birecik Barajı ile Batan Şehirler
8. Zeugma Antik Kenti/ Belkıs – Gaziantep
Belkıs ya da Zeugma Antik Kent, Gaziantep’in Nizip ilçesine bağlı Belkıs Köyü sınırları içerisinde olup Fırat nehrinin yanı başında bulunur. Bu antik kentte bulunan çarşılar, villalar Birecik Barajı Gölü’nün suları altınddır. Gaziantep’e gittiğiniz zaman şehrin batı girişinde Zeugma Mozaik Müzesi bulunmaktadır. Bu antik kentte bulunan yapıların hepsi bu müzede sergilenmektedir.
9. Rumkale – Gaziantep
Rumkale, Gaziantep’in Nizip ilçesinde bulunuyor. Biricik Baraj Gölü ile bir yarımada halini alan tepede bulunan kale için antik çağlardan günümüze kadar pek çok farklı isim kullanılmış en son Rumkale olarak günümüze gelmiştir.
Fırat suları altında kalan Saklı Cennet ya da Kayıp Kent adıyla anılan bölge, Rum Kale’nin ve Savaşan Köyü’nün olduğu Halfeti bölgesidir. 2000’li yıllarda tamamlanan Birecik Barajı’nın devreye girmesiyle bir çok yerleşim yeri ve antik kent sular altında kalmıştır.
10. Savaşan Köyü – Şanlıurfa
Şanlıurfa’ya bağlı olan Halfeti’de bulunan Savaşan Köyü, Birecik Barajı suları altında kalan bir yerdir. Sular altında kalmadan önce Fırat Nehri karşısında kurulmuş olan bu köyün, taş işlemeli evleri, Arnavut kaldırımlı sokakları insanlarda hayranlık uyandıracak cinstendi. Şimdilerde Savaşan Köy’ün en etkileyici manzarası da, ana binası sular altında kalmış olan caminin minaresidir.
11. Horum ya da Urima Antik Kenti – Gaziantep
Birecik Barajı ve Karakamış Barajı altında kalacak olan bu tarihi yerleşim 1989 yılında bulunmuştur. Höyüğün Birecik Barajı Gölü suları altında kalacağının anlaşılmasıyla 4 yıl boyunca kurtarma çalışmaları yapılmıştır.
Seyhan Nehri Üzerinde Yer Alan Seyhan Barajı ile Batan Şehir
12. Augusta Antik Kenti – Adana
Augusto, 1955 yılında Seyhan Baraj Gölü’nün altında kalmış olan, Roma İmparatoru Augustos’un karısı Livia Augusta adına Adana’da kurulan antik kenttir. Gaziantep’teki Zeugma Antik Kenti’nde hiç olmazsa bir kısım önemli eserler kurtarılmış ve bugün Gaziantep Zeugma Müzesi’nde sergilenmektedir. Ancak Augusta Antik Kenti için hiçbir çalışma yapılmadan Seyhan Baraj gölünün suları altında bırakılmış, terk edilmiştir. Gerçekten insan sorulamadan hayrete düşmeden edemiyor.
Bergama Yontalı Deresi Üzerinde Yer Alan Yontalı Barajı ile Batan Şehir
13. Allianoi Antik Kenti – İzmir
Allianoi İzmir’in Bergama ilçesinin sınırları içerisinde, Yontalı Baraj Gölü alanının tam ortasında, Paşa Ilıcası civarında yer alan bir antik kenttir. 1998 yılından bu yana Paşa Ilıcası başta olmak üzere baraj gölü alanı içinde kalan yerde kurtarma çalışmaları devam etmektedir. Her daim yapılan bu kurtarma çalışmaları sekteye uğraması halinde Allianoi Antik Kenti tamamen sular altında kalacaktır.
