Özbekistan Gezi Rehberi | Eveeet gelelim artık Timur’un memleketi Özbekistan’a. Orta Asya’nın incisi, İskender’in hayran kaldığı, Cengizhan’ın yıkmaya kıyamadığı, Timur’un inşa ettiği, bir dönemin rönesansını yaşayan; bilimin, ilimin, dinin zengin şehirlerini barındıran Özbekistan’a. 

Rotamız Taşkent, Semerkand ve Buhara oldu. Aslında Hive şehri de vardı fakat temmuz sıcaklarında gittiğimiz için artık o kadar yol gitmeyi göze alamadık. Hive bu güzergahtan ilerleyince biraz uzakta kalıyor ve Özbekistan diğer Türk devletlerine göre çöl ikliminde kaldığı için yazın çok sıcak oluyor. Eğer imkanınız var ise muhakkak bahar aylarında gezin derim. 

Türk- İslam dünyasının zengin şehirlerini barındıran Özbekistan’ın her bir şehri buram buram tarih kokuyor. Bu kadar çok alimin olduğu memlekete gelince insanın günümüz dünyası ile kıyaslamadan geçemeyeceği bir gerçek. Neyse biz başlayalım anlatmaya. 

Özbekistan’a Giriş

Özbekistan’a Kırgızistan üzerinden geldik. Otobüs ile ülkelerarası yolculuk yaptık fakat sınırda geldiğimiz otobüsün geçmesini çok bekleyince atladık taksiye ve kalacağımız hostele geldik. İlk durağımız Özbekistan’ın başkenti Taşkent’ti. Açıkçası Taşkent beklentimin üzerinde bir gelişmişlik seviyesindeydi ve çok güzel bir planlaması vardı.

İlk izlenimimiz çok olumluydu. Bu arada Türk Cumhuriyetlerinin hepsi birbirine komşu olunca çok rahat bir önceki ülkeden gideceğimiz ülkenin parasını bulabiliyorduk. Fakat Özbekistan da bu dolar bozdurma işlemleri ‘ayakçı’ dediğimiz tayfanın elinde.

Biz gezi boyunca insanlara change office, banka sorsak da herkesin tarif ettiği yer ayakçıların yeriydi. Bu çok normalleşmiş ve elinde para tomarları ile gezen adamlar topluluğu sizi karşılıyor, güncel kur üzerinden paranızı bozuyorlar. Türk lirası bile bozdurduk. Ama buralara gelecekseniz dolar ile gelmeniz en mantıklısı, lirada makas farkı fazla ve euro işlemini bazı yerler yapmadı.

Para birimi Özbek Somu. Çok fazla sıfır olunca paraların üzerindeki sıfırları saymaktan yorulduk. 100 dolar bozduğunuzda elinizde milyonluk som oluyor. Ama 100 dolara rahat gezerim milyoner olurum diye düşünmeyin çünkü her şeyin fiyatı binler. Muhakkak her şeyde pazarlık yapın, mesela bize taksinin 300 bin som dediği yere 10 bin soma Yandex Go ile gittik. Ama bazı yerlerde internet bulamadığımız için taksicilerle pazarlığa tutuştuk. 200 bin som dediklere yere 60 bin somda anlaştığımız taksicilerle oldu. Kıyafetten, ulaşıma olabildiğince pazarlık yapın. 

Halkı çalışmak için Türkiye, Rusya gibi ülkelere çok fazla gidiyor. Biz de Türkiye’de yıllarca çalışmış süresi dolup Özbekistan’a dönmek zorunda kalmış Özbeklerle sohbet ettik. Özbeklerin dış görünüşleri ve konuştukları Türkçe bize daha çok benziyor.

İletişim konusunda en çok rahat ettiğimiz yer Özbekistan oldu. Özbekistan’da güneye indikçe Harezmi Türkleri yer alıyor. Ve onların konuştuğu dil daha farklıydı, anlayamadık. Kulağa Hintçe gibi geliyordu bence.😊

Ülkede çok fazla Bangladeş taraflarından gelen insanlar vardı. Özellikle Registan Meydanındaki çocuk satıcılar çok ısrarcı ve kalabalık dolaşıyorlardı her ihtimale karşın Registan Meydanında eşyalarınıza bir kat daha dikkat edin çünkü burası çok kalabalık.

Özbek halkı daha çok yerel kumaşlarda alt üst takım olarak üretilmiş desenli kıyafetler giyiyor. Genç nüfusta Kore hayranlığı çok fazla olsa da orta kesim bu kıyafetleri çok fazla giyiyor. Bu arada dikkat çeken başka şey ise orta yaş ve yaşlı kesimin dişleri altın kaplama. Öyle birkaç tanesi değil bildiğiniz gülerken dünyanızı aydınlatan bir ışıkla kaplı. Gezdiğim yerlerle ilgili genel izlenimlerimi yazıp, şehirlerdeki uğramanız gereken yerleri listeleyeceğim.

Taşkent Gezilecek Yerler – Özbekistan Gezi Rehberi 

Taşkent ile rotamıza başlıyoruz. 

Hazreti İmam Külliyesi – Özbekistan Gezi Rehberi 

İnternette araştırma yaparken pek denk gelmediğim birkaç gezi programında denk gelip şaşırdığım yer. -Hazreti İmam Külliye. Buranın girişi internette ücretsiz yazsa da özellikle Özbekistan’da her gittiğimiz yerde türbe ve camiiler de dahil turistlere paralı. Halkı ücretsiz giriyor ama turistlerden bazı yerler 15 bin som bazı yerlerin girişlerine ise 40 bin som alıyorlar. Bu uygulama belli bir noktadan sonra canımızı sıktı çünkü türbelere bile para verdik

Devam ediyorum Hazreti İmam Külliyesinde birkaç odada sergilenen din kitapları var, normalde dikkat çeken bir yapı ve sergiden oluşmuyor burayı özel kılan külliye binasının tam giriş avlusunda Hz. Osman’ın şehit edilirken okuduğu kuran-ı kerime ev sahipliği yapıyor. Hatta üzerinde lekeler var. Bunların Hz. Osman’ın kanı olduğuna inanılıyor. Timur döneminde Özbekistan’a getirilmiş. Biz çok merak ettiğimiz için listemize eklemiştik.

Timur İmparatorluğu Tarih Müzesi ve Emir Timur Meydanı-Heykeli

 Özbekistan’ı gezerken bir kez daha öğretilen tarihi sorguluyor ve üzülüyorsunuz. Yazmazsam vebali kalır diye düşünüyorum. Tarihin en büyük liderlerinden, dünyanın saygı duyup hayran kaldığı, özellikle bu coğrafyayı gezdiğinizde de şahit olacağınız bir İslam devlet adamı, dine, bilime hizmet etmiş; alimleri, bilim insanlarını el üstünde tutmuş koca Timur’u bizim kitaplarımızda maalesef sadece Ankara savaşında anıp onda da kötü anlatırken hak ettiği ilgiyi ve değeri gördüğüne şahit olmak bizleri sevindirdi.

Tarih kitapları birini yüceltmek isterken karşısındakini yere serdiği için bu meydanları, bu müzeleri gezmek adını dünya tarihinden sildirmediğinin ispatı oluyor.

Meydanı gezdiğimizde Emir Timur’un 1994 tarihinde yapımı tamamlanan bu saygı anıtında temizlik görevlileri dakikalarca mermerleri, heykeli sildiler. Silmesini izleyip bekledik ama baktık uzadıkça uzuyor rica edip heykelin fotoğrafını çekip müzeye girdik. Müzeyi bizden başka askeri bir ekip geziyordu. Askerlere Timur Müzesini gezdirmek eğitimlerine dahilmiş. Ne de olsa dünyaya mal olmuş büyük bir komutanları var. Müzede Özbekistan’ın farklı yerlerinde bulunan Timur dönemine ait eserler, Uluğ Bey’in çalışmaları (Bu arada Uluğ Bey Timur’un torunudur.) ve Timur’un Hanedanının kabirlerinin görselleri ve maketleri var.

Magic City

Burası bir Avm ama bir Avm’den daha fazlası. Çok renkli ve eğlenceli sokaklardan oluşan buraya hem gündüz hem gece gittik. Çünkü; ışıklandırma ve havuz, fıskiye konusunda buralar tam bir şovmen.

Chorsu Market

Burası büyük açık ve kapalı alandan oluşan bir pazar. İçeride her şey satılıyor. Et reyonundan kıyafete, yiyeceklerden çeşit çeşit kuruyemişlere kadar her şey satılıyor. Eğer gittiğiniz ülkelerde pazar gezmeyi seviyorsanız bir uğrayın derim.

Taşkent Televizyon Kulesi

Taşkent’in simgesi haline gelen televizyon kulesi bizim asıl geliş amacımız değildi. Buranın tam yan tarafında Beş Kazan diye isimli Özbek pilavcısı vardı oradan pilav yemek için geldik. Muhakkak buraya gelmelisiniz. Özbek pilavını Özbekistan’da yiyebileceğiniz en güzel yer burası.

5 kazanda her bir şeyi ayrı ayrı piştiği için adı oradan geliyormuş. İsteyen sığır, isteyen kuzu, isteyen ise at etli yiyor. Kazanların olduğu kısmın kapı girişinde açık alan ve yan tarafında da kapalı alan olmak üzere 2 kısımdan oluşan yemek yeri var. 

Barak Han Medresesi

Şehrin simgelerinden biri haline genel Barak Han Medresesi avlusu ile o sıcakta bize iyi gelen bir yer oldu. Ufak dükkanlarda hatıralık eşyalar satılıyor.

Abdul Kasım Medresesi

Eski şehir kısmını gezerken buraları da rotanıza ekleyip güzelce Taşkent mimarisine doyabilirsiniz.

Kukeldaş Medresesi

1570 yılında yapılan medrese, şeyh hanedanlığı tarafından hükümdarın emriyle yapılmış, medresenin mimarisi oldukça büyüleyici.

Semerkand Gezilecek Yerler

 Gelelim gezi boyunca bir an önce görelim diye beklediğimiz şehre. Adını şiirlerde, kitaplarda okuduğumuz, tarih derslerinde konumuna baktığımız, duya duya adı kulağa bir şiirin başlığıymış gelen o şehre. Semerkand. Amin Maalouf’un kitabına adını veren ve ‘Dünyanın güneşe doğru en güzel yüzüdür Semerkand.’ diye bahsettiği, sevgili İlber Ortaylı hocanın tavsiye ettiği 7 rotadan biri olan, doğunun rönesans şehri Semerkand.

Timur İmparatorluğunda altın çağını yaşamış bu şehrin gezilecek yerleri şu şekilde:

Registan Meydanı

Meydana eğer zamanınız var ise hem gündüz hem de akşam gitmenizi tavsiye ederim. Işıklandırması çok hoş, biz gittiğimizde Çinli bir ekip ziyarete  gelmiş ve özel olarak onlara sunulan gösteriye denk geldik.

Özbekistan’a özel misafirler geldiğinde Registan Meydanında Özbekistan’ın ilk tarihinden günümüze kadar olan sürecini anlatan lazer ışık gösterisi yansıtılıyor ve böyle bir gösteriye denk gelmek gezinin en güzel anlarından birini oluşturdu, bu gösteriye denk gelmek bizim için büyük şanstı. Meydanda Şir-Dor (aslanlı medrese) ve Tilla-Kari(altın kaplamalı medrese) olarak karşılıklı medrese yer alıyor.

Giriş ücretli dileyen uzaktan izleyebilir dileyen içerisine girip gezebilir. İzlediğimiz meydandaki merdivenler çok kalabalık olduğu için çantalarınıza dikkat edin.

Gur-i Emir Külliyesi  

Emir Timur’un kendisinin, çocuklarının ve hocasının bulunduğu kabirler yer alıyor. Giriş 40 bin somdu. Eğer ücretli yerlere girişte kendinize bir sınır koyduysanız muhakkak Semerkant’ta Gur-i Emir külliyesi ve Şah-ı Zinde kompleksini görmeniz gerekiyor.

Şah-İ Zinde Kompleksi

Özbekistan’da beni en çok hayran bırakan, bakmalara doyamadığım yer Şah-i Zinde kompleksi oldu. Burası birden fazla türbelerden oluşuyor ve içerisinde peygamberimize en çok benzeyen ve onu en son gören kuzeni Kusam İbn-i Abbas’ın kabri yer alıyor.

İslamiyet’i yayarken bu topraklarda şehit edilmiş ve buraya defnedilmiş. Kabrinde sürekli kuran-ı kerim okunuyor ve kabrinin bulunduğu odaya özel izinle girilebiliyor. Yolunuz buraya düşerse muhakkak buraya gelmelisiniz.

Hazreti Hızır Camii

Adını Hz. Hızır’dan alan camiinin işlemesi çok güzel olup giriş ücretsiz.

Bibi Hatun Camii

Emir Timur’un emri ile yapılan camii Emir Timur’un çok sevdiği eşi Bibi Hatun için yaptırılmış. Giriş 40 bin somdu.

Siyob Dehqon Bozori

Pazar gezmeyi sevenler buraya gelebilirler. Özbekistan’da çok fazla pazar gezdik ama temizlik ve düzen olarak en çok bu pazarı beğendik. Bibi Hatun Camii’nin yan tarafında hemen.

Semerkant Rasathanesi

Timur’un torunu Uluğ Bey tarafından yapılan rasathanede yıldızların ve ayın hareketleri izlenmiş. Rasathanenin toprak altında kalan bir kısmı o zamandan bu zamana kadar ulaşmıştır.

İmam Maturidi Türbesi

Ehli sünnet inancını oluşturan en önemi iki itikat mezhebinden biri olan Maturidilik Mezhebinin imamı olan imam Maturidi’nin türbesi Registan Meydanına yürüme 30 dakika civarındaydı. Biraz dar sokaklardan gidiyor yol, tek geziyorsanız ona göre bir planlama yapabilirsiniz.

İmam Buhari Türbesi

Buhara’da doğup Semerkant’ta vefat eden Buhari’nin kabri şehir merkezine yaklaşık yarım saatlik mesafedeydi.

Daniyar Peygamber Türbesi

Hayat hikayesini yakın dönemde öğrendiğim Daniyar peygamberin kabri Semerkant rasathanesinden Hz. Hızır Camiine giderken yol üstündeydi. Kabrin alt kısmında şifalı olduğuna inandıkları su vardı ve herkes şişelerine su dolduruyordu. Kabir girişi yine turistlere paralıydı. Kabir çok uzun ve görselleri bahçede bilgilendirme panosunda yer alıyor.

Buhara Gezilecek Yerler

Ulaşım ve Şehir Rehberi

Buhara’ya Semerkant’tan geçtik. Biz tren ile geçtik ve hemen hemen 1,5- 2 saat sürüyor. Hızlı tren ve normal tren olarak 2 farklı seçenek var. Biz gezimizde her iki treni de kullandık. Oturmalı trendi ve memnunduk fakat yolda tanıştığımız arkadaşlarımız yataklı vagonda gelmişler, onlar memnun kalmamışlardı. Havasız kalabalık ve sıkışık bir atmosfer var dediler.

Buhara Taşkent ve Semerkant’tan sonra bize ufak tatlı bir şehir olarak geldi. Bizim İbn-i Sinamızın da memleketi Buhara.  Zaten gitmeden araştırdığımız için atmosferi ve mimarisi Hive’yi anımsattığı için o sıcakta Hive’ye gitmekten vazgeçiren bir şehir oldu.

Gündüz dinlendik, hostelimiz Buhara’nın eski şehir kısmındaydı ve akşamüstü serinlik başlayınca kendimizi dışarıya attık. Zaten o sıcaklarda her dükkan ve kafe, restoranlar açık olmuyor. Serinlikte dükkanlar açılmaya, sokaklar kalabalıklaşmaya başlıyor.

Buhara halısı dünyaca ünlü olunca halı dükkanları,  hediyelik eşya dükkanları, Buhara deseni işlemeli ceketler sokaklarda renk renk sizi bekliyor. Gezilerde pek alışveriş yapmıyordum ama kendimi tutamadım. Sizde nolur nolmaz kendinize alışveriş bütçesi ayırın derim. 😊

Tarihi hanların, medreselerin hemen hemen hepsini dükkan ya da restoran haline getirmişler. Hayat akşam akıyor. Buhara diğer şehirlere göre daha güneyde olduğu için daha da sıcak o yüzden gündüz hayat yok gibi dururken akşam her yer canlı. Canlı müzik, Buhara medreselerinde restorana çevrili yerlerde turistlere yerel kıyafet defilesi, ikram ve müzik eşliğinde akşam eğlencesi yapılıyor.       

Burada gezilecek yerler olarak sayacağım her yer hemen hemen dükkan haline getirildiği için hem alışveriş yapıp hem tarihi yerleri gezmiş oluyorsunuz. Her yer toplu şekilde zaten. Bir handan geçerken diğer ucundan çıkınca başka bir meydana çıkıyorsunuz oradaki yerleri gezerken eski şehir kısmını birkaç saat içinde bitiriverirsiniz.

Buhara’nın Gemisi eski şehrin biraz yukarısında kalıyor bir de Chor Minor Medresesi ile Nakşıbendi Hazretleri’nin kabri yeni şehir taraflarında. Biz Chor Minor Medresesini gezdikten sonra kabre taksi ile gittik. Chor Minor,  dört kuleden oluşuyor ve her biri 4 dini simgeliyor. Zerdüşt, islam, Budizm ve Hristiyanlık. Her birinde farklı motiflerle süslemeler var. Sonrasında türbeye gittiğimizde giriş tabii ki turistlere 15 bin somdu. Birden fazla kişinin kabri yer alıyordu, talebelerden tutun da aile fertlerine kadar kabirler vardı. Atmosferi çok güzeldi. Dualarımızı okuyup ayrıldık.

Buhara’nın eski şehir kısmındaki yapıların cıvıl cıvıl, ışıklandırması zaten Özbekistan’da mimariye çok yakışıyor ve akşam serinliğinde o ışıklandırma ile şahane görüntü sunuyor. Benim en çok merak ettiğim yer Kalan Minareydi. Anlatılana göre Cengizhan Buhara’ya girdiği zaman kalpağını bu minarenin önünde düşürür ve almak için eğilir. Sonrasında ‘beni önünde eğdiren bu minareyi yıkamam ‘ deyip bırakır. Ben de bu hikayenin varlığı ile büyük merakla minareyi uzun uzun izledim.

Şimdi Buhara’da eski şehir kısmını gezerken göreceğiniz yapıların isimlerini yazacağım:

• • Uluğ bey medresesi
  • Kalan minaresi 
  • Buharanın gemisi
  • Kalyan camii
  • Halife niyaz-kul medresesi
  • Şahı Nakşıbend Behaeddin- türbesi
  • Chor Minor,( halife niyaz-kul medresesi)
  • Bolo hauz camii
• Diğer yazılarım için buraya  tıklayın.