5 Muhteşem Antik Dönem Kütüphanesi: Geçmişe Yolculuk
Kokusunun, dokusunun bile bir farklı olduğu kütüphaneler geçmişten günümüze dek işlevselliğini sürdürüyor. Tarihin her döneminde farklı amaçlar için olsa dahi kütüphaneler bilgilerin ve belgelerin korunduğu en önemli alanlardandır. Geçmişimizi bilmemiz için yazılı kaynaklara yani kitaplara her dönem ihtiyaç duyuyoruz. Yaşadığımız dünyanın ve toplumların gelişmesi bu metinler ve bilgiler aracılığı ile günümüze kadar aktarılarak gerçekleşmiştir. O nedenle çok değerli bir konu olan 5 Muhteşem Antik Dönem Kütüphanesi yazısını sizler için derledim.
Kütüphanelerin ilk örnekleri, Mısır ve Mezopotomya’da kil tabletler ile karşımıza çıkıyor. Mısır’da kurulan İskenderiye Kütüphanesi, ardından ona rakip olan Bergama Kütüphanesi, ülkemizde yer alan Celsus Kütüphanesi, bilinen en eski kütüphane olan Asurbanipal Kütüphanesi ve koleksiyonu bugüne kadar gelebilen tek kütüphane olan Papyri Villası bizlere tarih boyunca uygarlığın ne kadar önemli bir boyutta olduğunu gösteriyor.
5 Muhteşem Antik Dönem Kütüphanesi sizleri geçmişe doğru bir yolculuğa çıkaracak!
5 Muhteşem Antik Dönem Kütüphanesi
- İskenderiye Kütüphanesi – Mısır
- Bergama Kütüphanesi – Türkiye
- Celsus Kütüphanesi – Türkiye
- Asurbanipal Kütüphanesi – Irak
- Papyri Villası – İtalya
İskenderiye Kütüphanesi
5 Muhteşem Antik Dönem Kütüphanesi listesinde ilk sırasında İskenderiye Kütüphanesi yer alıyor.
Antik çağlarda bilimin başkenti olarak anılan İskenderiye Kütüphanesi M.Ö. 300 senesinde İskenderiye’de kuruldu. Dönemin en büyük kütüphanesi olarak biliniyordu. M.Ö. 323 yıllarında ise Büyük İskender’in ölümüyle Mısır’ın yönetimi I. Ptolemy Soter’e geçti.
İskenderiye Kütüphanesi; kütüphane olmanın yanında, okul, müze, araştırma ve bilim merkezi olarak kullanılıyordu. Dönemin önemli bilim insanları da kütüphanede araştırma yürütüyordu. Arşimet ve Öklit önde gelen isimlerdendir.
Önemli bir bilim merkezi olan kütüphane yakılarak tüm kaynaklarını kaybetmişti. Yakılması üzerine de pek çok teori bulunuyor.
Bergama Kütüphanesi
Bergama Kütüphanesi antik dünyanın bilinen en büyük kütüphanesiymiş ve Pergemon Kralı II. Eumenes tarafından M.Ö. 197-159’da İskenderiye Kütüphanesi’ne benzetilerek yapılmıştır. Tüm bunlara rağmen İskenderiye Kütüphanesi’nin hızla önüne geçmiştir. O nedenle de iki kütüphane birbirleri ile yarışır hale gelmişler ve Mısır Kralı Ptoleme Epiphesnes Bergama Kütüphanesi’nin hızla gelişmesinden endişelenip Bergama’ya papirüs ihracını yasaklamıştır.
Bergama Kütüphanesi bünyesinde İskenderi’ye kütüphanesi’nde kullanılan Mısır papirüsü yerine, “pergamines” adındaki parşömenlere yazılmış 200.000 kadar kitap barındırıyordu.
Celsus Kütüphanesi
İzmir Selçuk’ta bulunan ve İzmir’in en bilindik yerleri arasında yer alan Celsus Kütüphanesi, Antik dünyanın bilinen üçüncü en büyük kütüphanesidir. Dünya mirası olarak korunan Efes Antik Kenti’nin en önemli yapılarından biridir.
Kütüphane Roma İmparatorluğu’nun en önemli mimarlarından biri olan Vitruya tarafından tasarlanmıştır. Mimari yapısı herkesin ilgisini çekebilecek bir yapıdadır.
Celsus Kütüphanesi o dönemde 14.000’den fazla kitabı bünyesinde barındırmıştır. Dışarıdan 2 katlı olarak görünse de üç kat olarak inşa edilmiş ve içerisinde bulunan duvarlarda görünen dikdörtgen şekilli nişler ise kitapların korunması ve muhafaza edilmesi için özellikle düşünülerek inşa edilmiştir.
Celsus Kütüphanesi hakkında ayrıntılı bilgi almak için, İzmir’in Antik Çağ Kenti yazısını okumanızı tavsiye ederim.
Asurbanipal Kütüphanesi
Asurbanipal M.Ö. 627-668 yılları arasında hüküm sürmüş son büyük Asur kralıdır. Dünyanın en eski kütüphanesi olarak kabul edilen Asurbanipal Kütüphanesi’ni kurmuştur.
Asurbanipal Kütüphanesi’nin diğer adı Ninova Kütütüphanesi olarak biliniyor. Günümüzde Irak Ninive’de yer alan kütüphane içerisinde 25.000-30.000 civarı tablet ve parşömen barındırıyor.
Dünyanın en eski kütüphanesi olmasının yanında dünyada sistematik olarak toplanmış ve listelenmiş ilk kütüphane olarak da adını duyuruyor.
Papryi Villası
Papyri Villası bir diğer adıyla “Villa of the Papyri”, koleksiyonu günümüze kadar ayakta kalan tek kütüphane olarak biliniyor.
Papyri Villası, Antik İtalyan yarımadasında bulunan ve eski bir Roma kenti olan Herkulaneum’da yer alıyor. İhtimaller doğrultusunda Jül Sezar’ın kayınpederi olan Lucius Calpurnius Piso Caesoninus’un villayı inşa ettiği düşünülüyor.
Papyri Villası isminin içerisinde yer alan papyrus parçalarından alır. Üstelik standart bir kütüphaneye nazaran en küçük kütüphanelerden birisidir.
Villanın bir benzeri Los Angelas’da J.Paul Getty Müzesi’nde yeniden kurulmuştur. Papyr Villası hakkında daha ayrıntılı bilgi için buraya bakabilirsiniz.
5 Muhteşem Antik Dönem Kütüphanesi yazısı ile kütüphaneler aracılığıyla bilime ne kadar değer verdiğimiz görülüyor. Arşivlerin çoğu zarar görse dahi günümüze kadar ulaşmayı başaranlar sayesinde gelişim süreci kaçınılmaz olmuştur. Bize kalan en güzel miras kitaplar değil midir sizce de? Senin de bu yazıda mutlaka olması gerekiyor dediğin antik dönem kütüphanesi var mı?
