- Yerum Senun Ballaruni Trabzon!- Trabzon Gezi Rehberi
Çılgın Karadeniz‘in dağlarla bütünleştiği Trabzon şehrine doyamayan biriyim. Bu yüzden şehre hem ilkbahar hem yaz olmak üzere iki mevsimde de gittim. Kesinlikle bir kış gezisini de planladığım Trabzon için, doğrudan hava yollarıyla Trabzon’a gitmek dışında, farklı rota önerilerim de var. İşte benim gözümden Trabzon Gezi Rehberi
1. Doğu Ekspresi deneyimini yaşayıp Kars’a ulaşıp Kars’ta gezip oradan 423km’lik bir kara yolu yolculuğuyla Trabzon’a ulaşmak,
2. Hava yollarıyla Batum’a ulaşıp Batum’u gezip oradan sadece 206 km’lik bir kara yolu yolculuğu ile Trabzon’a ulaşmak,
3. Doğu Karadeniz Turu yapmak isteyenler için ise Samsundan Trabzon’a 333 km’lik bir sahil yolculuğu yapmak.
Ben bu rotalardan ikisini deneyimledim ve şimdi sizlerle tecrübe edilmiş tavsiyelerimi paylaşacağım.
Bu rotaların hepsinde dönüş yolculuğunu Trabzon Hava Limanından yapabilirsiniz. Çünkü coğrafi konumu itibariyle bir çok yere uzak olan Trabzon, İstanbul’a 1026 km, Ankara’ya 626 km’dir.
Ayrıca Trabzon Hava Limanının avantajı da Trabzon’dan, birçok hava yolu firmasının ülkemizin büyük şehirlerine uçuşlar sağlaması. Türkiye’nin en yoğun hava limanlarından biri olan Trabzon Hava Limanı, şehrin sahil bölümünde deniz kıyısında, doldurulmuş alana yapılmış şahsına münhasır bir hava limanıdır. Ben başka örneğini görmedim. Konumu itibariyle ise neredeyse şehir merkezindedir. Ayrıca değinmeden edemeyeceğim, “Lütfen silahlarınızı buradan alınız” yazan tek hava limanıdır 🙂
Trabzon’a kara yollarıyla ulaşma tavsiyeleri vermemin sebebi ise şehre doğru yolculuk yaparken yolun, hem batı hem de doğu kanadında sizlere muhteşem manzaralar, görsellikler sunması.
Trabzon’a olan yolculuklarımı kara yoluyla yapmamı sağlayan en önemli unsurlardan biri de kara yolu konforuydu. Ülkemizin diğer sahil şeritleri gibi zorlu bir yol değil. Tam tersine, siz geniş otobanlarda ilerlerken bir tarafınızda deniz, diğer tarafınızda sıra sıra geçtiğiniz şehirler ve dağlar size yoldaşlık edecektir. Yani bu yolculukta şehirlerden, denizden geçerken içsel bir yolculuğa çıkarsınız aynı zamanda.
ŞEHRİN ZENGİNLİĞİ: KÜLTÜREL ÖGELER
Trabzon şehriyle ilgili deneyimlediğim onca şey varken sizleri ansiklopedik bilgilere boğmayacağım. Zaten Trabzon, TV dizileriyle, futbol takımıyla, yemekleriyle, hamsiyle, çayla, mıhlamayla, fıkralarıyla, burma bileziğiyle, kolbastısıyla, türküleri ve enstrümanlarıyla oldukça popüler bir şehirdir. Bu saydıklarımı düşününce Trabzon hakkında ne kadar çok şey bildiğinizi fark edeceksiniz.
Naçizane tavsiyem Trabzon’u gezerken kulağınızda kulaklıklarınızla, bir yandan da bölgeye özgü ezgileri dinlemeniz. Bu ezgilerin bazıları kavuşulamayan aşkları, ölümleri anlatan hüzünlü ezgilerden, bazıları ise içinizi kıpır kıpır edecek neşeli ezgilerdendir. Müziğin gücünü yadsımamız imkansız; bu yüzden şehrin türkülerini dinleyin. Kemençesini, tulumunu dinlemeden, şöyle bir el ele tutuşup horon tepmeden Trabzon’u gezdim demem.
Zaten Trabzon’a gittiğinizde göreceksiniz ki orayı bu kadar güzel yapan tarihi ve doğal güzelliklerinin yanında kültürel unsurları da deneyimleme şansı bulabilmenizdir.
Mesela dolmuş şoförü amca, mola yerinde iniyorsanız “Nerreyee?” diye size hesap sorar. Utana sıkıla “Lavaboya gidiyorum.” dersiniz, ama o size buyurur “Heman cit, heman cel” 🙂 Sımsıcak ve doğal insanların yaşadığı hırçın Karadeniz’in renkli şehri, her zaman karşınıza farklı sürprizler çıkarır. Sokakta yürürken, ansızın bir horonun içinde buluverirsiniz kendinizi.
“Horonun ortasina yalandan ölecağum,
Kim ağlarisa bana, onlan evleneceğum.”
Yerel ağızdan “bezdum” , “vidu vidu etma”, “darlandum”, “yerum senun ballaruni” ifadeleri dilime yapışan ve halen kullandığım bazı ifadeler. 🙂
Trabzon deyince anlatılacak daha bir çok konu var. İlçelerinin bile her biri şahsına münhasır. Yazsam kitap olur o yüzden artık gelin gezip görülecek yerlerine değinelim. Gezip görülecek yerlerini ise iki gruba ayırmayı tercih ediyorum.
1. Trabzon şehir içinde gezilecek yerler
2. Trabzon ilçelerinde gezilecek yerler
Trabzon şehir merkezinde gezerken araç kiralayabilir, ya da toplu taşıma tercih edebilirsiniz. Ülkemizin en modern büyük şehirlerinden biri olan Trabzon, sahilden tepeye doğru tırmanan, yeşil ve şirin bir sahil kentidir ve oldukça iyi bir şehir içi ulaşım ağına sahiptir.
TRABZON ŞEHİR MERKEZİNDE GEZİLECEK YERLER – Trabzon Gezi Rehberi
1-TRABZON AYASOFYA CAMİİ
Kelime anlamı kutsal bilgelik anlamına gelen Ayasofya, 13. YY’ da yapılmıştır. Şehir, 1461’de Fatih Sultan Mehmet tarafından ele geçirildikten sonra Ayasofya, camiye dönüştürülmüştür. Bu esnada fresklerin bir kısmı maalesef tahrip edilmiştir. Günümüzde cami kısmında yer alan freskler bir tenteyle kapatılmıştır ve bugünkü haliyle bile göz doldurur.
Freskler, Hristiyan sanatında öğretici amaçlarla yapılan duvar resimleridir. İncil’de anlatılan hikayelerin tasvirleri, İsa’nın mucizeleri, okuma yazma bilmeyen halkın da anlayabilmesi adına kiliselerin, katedrallerin duvarlarını süsler.
Ayasofya’da tenteyle kapatılmayan freskler, giriş apsisinde bulunur. Orada başı haleli tasvir edilen İsa’nın, birçok mucizesini resimlerden okuyabilirsiniz. İşte resim sanatının gücü de budur: onu anlayabilmeniz için dil bilmeniz, o milletten olmanız, o zamanda yaşamanız gerekmez. Öyküyü bilmeniz yeter.
1960 yılında Edinburgh Üniversitesi tarafından restore edilen yapı, şuan şehri ziyaret eden turistlerin uğrak yerlerinin başında gelir.
2-TRABZON ATATÜRK KÖŞKÜ
Şehrin en önemli cazibe merkezlerinden biri de Atatürk Köşkü’dür. 1800’lerin sonu 1900’lerin başında, Trabzonlu zengin Rum tüccar, Konstantin Kabayannis kendi zevkine göre bu köşkü yaptırmış. Fakat 1924’de mübadele yüzünden Kabayannis, şehirden ayrılınca yapı devlet hazinesine kalmış. Atatürk, 1930’da şehre ikinci kez geldiğinde, adına tertip edilen baloda köşkü beğendiğini ifade etmiş. Bu yüzden köşk, üçüncü ve son gelişinde Ata’mıza hediye edilmiş.
Ata’mız buradan Dersim İsyanı gibi tarihimizdeki önemli olaylardan birini yönetmiş. Duvarda onun işaretleyip üzerinde strateji geliştirdiği Türkiye haritası sergilenmektedir. Vasiyetinin bir kısmını da burada yazmıştır.
Muhteşem peyzajlı bahçeler ve çam ormanı içinde yer alan, beyaz boyalı Atatürk Köşkü‘nde döneme ait eşyalar, odalarda olduğu gibi sergilenmektedir.
Atatürk Köşkü”nü, haftanın her günü ziyaret edebilirsiniz. 15 Ekim – 15 Nisan arası saat 8.00 ve 17.00, 15 Nisan-15 Ekim tarihleri arasında 8.00 – 19.00 saatleri arasında ziyaret edebilirsiniz. Ziyaret ücreti ise siviller için 8.50 TL, öğrenciler için ise 3 TL’dir.
Köşkün karşısında bulunan ünlü Trabzon gümüşü satan dükkanlardan Trabzon telkarisi alabilir, çay bahçesinde çay içip çam ormanlarının huzur verici havasını içinize çekebilirsiniz. Telkari sevdama yenik düşüp kazaye sanatıyla yapılmış şems motifli telkari bilekliği satın alıp Boztepe‘ye çıkıyorum.
3-BOZTEPE
Trabzon Boztepe ise şehrin manzarasını izleyerek semaverde çayınızı yudumlayabileceğiniz, hatta mıhlamanıza ekmeğinizi bandırıp sündüre sündüre yiyebileceğiniz muhteşem bir mesire alanı. Buradaki işletmelerin kapalı çardaklarıyla kışın da hizmet verdiklerini öğreniyorum. Trabzon’a gelince denize nazır bir Boztepe havası solumadan Trabzon’dan ayrılmayın.
4- TRABZON SPOR ŞAMİL EKİNCİ MÜZESİ
Ülkemizde müzecilik adına sevindirici olduğunu düşündüğüm bir gelişme ise spor müzelerinin açılmaya başlanması. İşte Trabzon’da da Trabzon Spor’un tarihine ışık tutan bu müzeyi gezebilirsiniz. Futbol meraklıları! Müze sizi bekliyor.
5- TRABZON TARİHİ MÜZESİ
1900’lü yıllarda Rum Banker Kostaki Teophylaktos tarafından inşa edilen bina, nüfus mübadelelerinden sonra devlet hazinesine aktarılmıştır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Latife Hanım’ı şehri ziyaretinde ağırlamış bina, şuan bir müzedir. Müzede Roma dönemine ait eserler ve etnografik eserler sergilenmektedir. Giriş ücreti 5 TL olan müzeye, ulaşmanız son derece kolay. Yürüyerek ya da şehir içi araçları kullanarak buraya ulaşabilirsiniz. Ziyâret saatleri ise yine kış uygulamasında 8.00-15.00, kış uygulamasında 8.00-19.00.
6- KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN OSMANLI KÜLTÜR EVİ
Trabzon’da dünyaya gelen Cihan Padişahı Kanuni Sultan Süleyman‘ın on beş yaşına kadar burada yaşadığı rivayet edilmektedir.
Eski Trabzon sokakları olan müzenin bulunduğu, Ortahisar Mahallesinin tarih kokan dar sokaklarının tadını çıkararak geziyorum.
7- ZAĞNOS VADİSİ
Trabzon İl merkezinde bulunan Zağnos Vadisi’ne, belediye tarafından yapılan düzenlemeyle vadi, bir mesire alanına dönüşmüştür. Trabzon Kalesi’nin hemen altında yer almaktadır. Trabzon’a ziyaretiniz esnasında uğramadan geçmeyin diyeceğim bir yer.
8- TRABZON KALESİ
Zağnos Vadisi’nin tam üstünde bulunan Trabzon Kalesi, Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u fethinden sonra denizden gelebilecek saldırılara önlem olarak inşa edilmiştir. Bu sebeple denize hakim bir konumda yer almaktadır
Ayrıca şehir merkezinde bulunan Bedesten, Küçük Ayasıl Kilisesi, Trabzon Meydan Parkı, Fatih Camii ve Yeni Cuma Camii yeterli vaktiniz varsa gezebileceğiniz yerlerdendir.
TRABZON’UN İLÇELERİNDE GEZİLECEK YERLER – Trabzon Gezi Rehberi
1- SÜMELA MANASTIRI
MS. 4. Yüzyılda inşa edilen Sümela Manastırı Trabzon’un Maçka İlçesinin Altındere Köyünde bulunur. Karadağ’ın eteğinde bulunan Sümela’ya ulaşabilmek için hangi araçla gelirseniz gelin yolun devamını, kişi başı gidiş dönüş ücreti 5 TL olan dolmuşlarla belli bir yere kadar çıkmanız gerekiyor. Manastırın dik yamacındaki merdivenleriden ormanın tadını çıkararak yürüyebilirsiniz. Fakat sağlıklı vatandaşlar için muhteşem görseller sunan bu aktivite, engelli vatandaşlar için bir engel. Basamaklı yol engelli vatandaşların ve bebek arabalarının çıkışına uygun değil. İleride Sümela’da bu konuda düzenleme yapılarak manastırın, engelli dostu bir ören yeri olarak hizmet vermesini diliyorum.
Basamaklardan yukarı tırmanırken kemençesini çalıp türküsünü söyleyen Dursun Amca’nın sesi ise hala kulaklarımda;
“Oy Asiye, Asiye!
Tütün koydum keseye…”
Restorasyon amacıyla 2016’dan beri ziyarete kapalı olan manastır, bu yıl mayıs ayında ziyarete açıldı. Giriş ücreti 10 TL, müze kart geçerli, ayrıca öğretmenler ve öğrenciler ücretsiz girebilirler (!) demeyi isterdim ama maalesef bu ücretleri ödeyip sadece manastırın kapısına kadar gelebiliyorsunuz. Yetkililer sizin içeri giremeyeceğinizi, restorasyonun devam ettiğini söylüyorlar. Sadece civardaki işletmelerin cebini düşünen bu uygulamayı hiç etik bulmuyorum!
Sümela Manastırı’nın tarihinden bahsetmek gerekirse; İsa’nın havarilerinden olan Aziz Luka’nın rüyasıyla kilise olarak bulunduğu dik yamaca inşa edilir. Bahsi geçen rüyada Meryem Ana kucağında oğlu İsa’yla manastırın inşa edildiği yamaçtadır. Uzun yıllar kilise olarak kullanılıp daha sonra manastır olarak hizmet vermiştir.
2- UZUNGÖL
Trabzon şehir merkezine 99 km uzaklıktaki Uzungöl, Trabzon gezilerinin olmazsa olmazıdır. Çaykara ilçesine bağlı bir mahalle olan Uzungöl’e Trabzon’dan otobüs seferleri mevcuttur.
Burada selfie çubuğunu “selfi gazuğu” adıyla satın alabilirsiniz. 🙂
Fazla ve çarpık yapılaşmadan kaynaklanan doğallığının bozulması sorunuyla yüz yüze gelmesi de çok üzücü. Keşke Uzungöl gibi yerlerin, turizm potansiyelinin sahip olduğu doğal güzellikten kaynaklandığını herkes içselleştirse ve ona göre davransa!
Uzungöl’e sabahtan giderseniz cami kompozisyonlu ünlü Uzungöl fotoğrafını yakalayabilirsiniz. Ayrıca rakım yüksek, dikkatli giyinin!
Vaktiniz varsa Sürmene Çamburnu Tabiat Parkını, Altındere Vadisi Milli Parkını ( Sümela Manastırı’nın bulunduğu milli park), Haçka Yaylası’nı da gezebilirsiniz.
TRABZON ANLATILMAZ YAŞANIR..
Trabzon’un kendine has mutfağıyla, gastronomi alanında da iddialı bir kent olduğunu düşünüyorum. Dilerim ileride Trabzon mutfağını da UNESCO yaratıcı şehirler ağında görmek nasip olur. Ayrıca Tadılması Gereken Karadeniz Lezzetleri ve Karadeniz Bölgesi Yöresel Ürünleri yazılarımıza da göz atmayı unutmayın!
Dört mevsime, her zevke hitap eden şehir, Trabzon’u anlatsam kitap olur. Bu yüzden gidin görün, yaşayın derim.
Ayşe Nur Akbay @seyyahinseyirdefteri
