Danimarka Kültürü ve Yemekleri
2021 yılı bomba gibi başladı! Resh on The Way yazarları olarak çok güzel bir seriye başladık. Bu serinin adı “Kültür Günleri“. Dördüncü kültür olarak ise tam da kış mevsimine yakışacak şekilde Danimarka kültürünü inceliyoruz. Danimarka Kültürü ve Yemekleri tüm detaylarıyla aşağıda.
Danimarka Kuzey Avrupa’da İskandinavya bölgesinde, başkenti Kopenhag olan ülkedir. Danimarka’nın büyük bir bölümü Jylland yarımadası üzerinde yer alıyor. İsveç’ten Sont Boğazı ile ayrılır. Danimarka bir Avrupa Birliği üyesidir.
Danimarka yerel halkı genellikle aşırı sıcak tavır sergiliyorlar, fakat Danimarkalıların bazı gelenekleri, damarlarında akan Vikinglerin kanını tam olarak göstermektedir. Dışarıdan gelenlere ve turistlere pek sıcakkanlı oldukları söylenemez. Örneğin, hiç tanımadığınız birinin yanındaki boş koltuğa oturmak Danimarkalılar tarafından kaba olarak algılanıyor.
Öncelikle Danimarka mutfağı ile başlayıp ardından sineması ve müziğinden bahsedelim. Ee bir de Danimarkalılar için olmazsa olmaz “Hygge” felsefesi hakkında biraz bilgi edinsek fena olmaz. ♡
Danimarka Yemekleri
Danimarka yemekleri genellikle et, balık ve patatesten oluşur. Bunun yanında kendi markaları ve Danimarka birası olan Carlsberg’i fazlasıyla tüketirler.
Smørrebrød
Smorrebrod aslında bir ekmek ya da bir sandviç türüdür. Bu dilim dilim olan ekmeğin üzerine deniz ürünleri, soğuk etler, balık turşusu, yumurta, yeşillik, peynir veya karaciğer musu gibi çeşitli yiyeceklerle hazırlanan bir İskandinav sandviçidir. Benzetecek olursak renk ve tat olarak çavdarlı ekşi mayalı kahverengi bir ekmektir.
Æbleskiver
Danimarka atıştırmalıkları olarak geçen Æbleskiver, pankek hamuru ile aynı şekilde hazırlanan ve reçel, şurup ve pudra şekeri gibi tatlılarla servise sunulan bir hamur türüdür. Tuzlu olarak da yapılabiliyormuş.
Flaeskesteg
Danimarka’da genellikle özel günlerde pişirilen flaeskesteg, çıtır bir kabuk ile harmanlanarak pişirilen geleneksel domuz kızartmasıdır. Çoğunlukla kırmızılâhana, haşlanmış veya karamelize patates ile tüketilir. Sandviç olarak da sunulabiliyor.
Rød pølse
Danimarka’da çok yaygın olan rod polse haşlanmış ve parlak kırmızı olan domuz sosisi türüdür. Sosis dünya çapında yapılan bir yiyecek ancak kırmızı sosis, özellikle Danimarka geleneğidir.
Frikadeller
Kopengah mutfağının en önemli yemeklerinden biri olan frikadeller, Danima denince akla ilk gelenlerden oluyor. Köftenin Danimarka versiyonudur. Frikadeller Köftesi olarak anılır. Tereyağı ile pişirilmesidir onu özel kılan. Çoğunlukla kıyılmış dana eti, sığır eti, soğan, süt, yumurta, ekmek içi ve baharat ile yapılır. Bildiğimiz köfte harcı hazırlanışıdır. Haşlanmış patates ve sebzelerle de servise sunulur.
Fiskefrikadeller
Balık köftesi olarak bilinen bu yiyecek türünün içi yumuşacık dışı ise çıtır olarak yapılır. Geleneksel Danimarka Fiskefrikadeller veya balık kekleri ince ince kıyılmış beyaz balıktan yapılır.
Ringa Balığı
Ringa Balığı İskandinav Ülkelerinde sık sık tüketilen bir yiyecek türüdür. Danimarka’da epey sevilen Ringa Balığı marine edilerek veya tütsülenerek servis edilmesiyle meşhurdur.
Leverpostej
Leverpostej “Danimarka Karaciğer Ezmesi” olarak bilinir. Domuz ciğeri ve domuz eritilmiş iç yağı ile çavdar ekmeği üzerine ya da sandviçlerin içerisine sürülerek sunulur. Bir diğer ismi ise “karaciğer pate” dir. Ciğerin ezilerek kızartılmasıyla oluşur.
Wienerbrød
Wienerbrod içi reçel, çikolata ya da aklınıza gelebilecek şekerleme yani tatlı türleri ile doldurulan bir çörek çeşididir. Görünüş olarak kruvasanı andırır.
Mørbradbøffer
En ikonik Danimarka yemeklerinden olan Mørbradbøffer, kızarmış bonfile biftekleri, yumuşak soğan, sarımsak, mantar ve hardal sosu ile marine edilerek yapılır. Danimarka’da Mørbradbøffer için “büyüknene yemeği” diyorlarmış
Flødeboller
Çikolata ile kaplanan marshmallowlar ile yapılan flodeboller tabanında bisküvi ile çok tatlı bir görüntüsü olan Danimarka tatlısıdır.
Danimarka Yapımı Filmler
İskandinavya’da ilk kez Norveç’in Oslo kentinde film gösterimi yapılmıştı. Kurmaca film yapımı ise 1903 yılında olan filmlerle başlıyor. Ardından büyük bir adım daha atılarak ilk film salonu Kopengah şehrinde kuruluyor. Danimarka sineması içerik yapısıyla ahlaki, dini, gerçekçilik, açıklık ve erotik konuları işliyor.
1906 yılında Olmsen 1910’a kadar Danimarka sinemasının Nordiks Films Company kuruluyor. O dönemden beri de Dünyanın ikinci en büyük film şirketi olarak yerini alıyor.
90’lı yıllarda Danimarka sinemasının dünya çapında bilinirliğini arttıran en önemli gelişmelerden biri olan Dogma 95 akımı gerçekleşti.
Danimarka sinemasında en bilindik yönetmenler: Benjamin Christensen, Thomas Vinterberg, Carl Theader, Gabriel Axel, Bille August, Thomas Jensen, Erik Balling, Susanne Bier, Nicholas Winding Refn’dir.
Nordik sinemasında şahane filmkler mevcut. Danimarka sinemasında ise en beğenilen ve revaçta olan birkaç filmi aşağıda paylaşıyor olacağım.
Jagten / The Hunt | IMDb: 8,3
Ülkemizde Onur Savaşı olarak gösterilen 2012 tarihli Jagten filmi, Danimarka kasabasında anaokulunda çalışan Lucas isimli karakterin bir yanlış anlaşılma sonucunda toplum ve yakın çevresi tarafından dışlanmasını anlatıyor. Lucas toplum tarafından pedofil olarak suçlanarak dışlanır.En iyi gerilim filmlerinden biri olarak sayılıyor.
Adam’s Apples | IMDb: 7, 9
Danimarkalı senarist ve yönetmen olan Anders Thomas Jensen’in 2005 yılı çıkışlı Ademin Elmaları adlı filmi, hapisten şartlı tahliye ile çıkan Adam’ı anlatıyor. Adam Ivan’ı rahip olduğu bir kiliseye geliyor ve iki zıt karakter arasındaki çatışmayı izliyoruz bu filmde. Kara komedi türünde bir film olan Ademin Elmaları’nda iyinin ve kötüsünün savaşını görüyoruz.
Dogville | IMDB: 8,0
Amerika’da 1930’ların karanlık dinginliği yaşarken peşinde olan ve onlardan kaçan bir kadın olan Grace’in bir köyde sığınması ile başlar. Hikaye öncelerde güzel giderken bir süre sonra kötü bir hale bürünür.
Festen / The Celebration | IMDb: 8,0
Thomas Vinterberg yönettiği ve Festen Nimbus Film tarafından yapılan 1998 çekimi Danimarka filmi. Helge’nin yani babalarının 60. doğum günü partisinde ortaya çıkan bazı tatsız aile gerçekleri dolayısı ile yaşanan sıkıntıları konu alıyor.
Nymphomaniac / Nemfoman | IMDb: 6,9
Senarist ve yönetmeninin Lars Von Trier’in yaptığı 2013 yapımı ve dram türünde iki bölümden oluşan bir sinema filmi. Filmi Danimarka, Belçika, Fransa ve Almanya’nın uluslararası ortak yapım filmlerinden birisidir.
Melancholia | IMDb: 7,2
Lars Von Trier’in 2011 Danimarka yapımı dram, bilim kurgu ve sanat filmidir. Film, von Trier’in “Depresyon Üçlemesi” olarak adlandırılan serisindeki ikinci filmdir. Üçlemenin birinci filmi, Deccal, üçüncü filmi ise İtiraf’tır.
Dancer The Dark | IMDb: 8,0
Lars Von Trier’in yönetmenliğini üstlendiği bir film daha karşımıza çıkıyor. 2000 Cannes Film Festivali’nde galasını gerçekleştiren film, festivaldeki Altın Palmiye ve En İyi Kadın Oyuncu ödüllerinin sahibi oldu.
Pusher | IMDb: 7,4
Nicolas Winding Refn’in ilk filmi olan Pusher yalnız Danimarka’da değil başta Avrupa olmak üzere tüm Dünya’da bir başarı elde etmiştir. Film kendisiyle aynı adı taşıyan üçlemenin de ilk filmi oluyor. Üstelik Danca çekilmiş ilk suç filmi olarak da kabul ediliyor.
Nicolas Winding Refn bu filminde Frank(Kim Bodnia) adlı uyuşturucu satıcısının Kopenhag’da aldığı borç sonrasında bu borcu ödemesi için 1 hafta içerisinde başından geçen badireleri ve neler yaşadığını görüyoruz. Bol aksiyon ve dolu dolu tempo içeren bir film Pusher. Film maalesef ki henüz Türkiye de vizyon şansı elde edememiş.
Danimarka Müzikleri
Danimarka müziği hakkında bilgi edinirken şöyle ilginç bir şey ile karşılaştım.
“Danimarka’nın Müzik Parkı’nda ağaçlar şarkı söylüyor.” Bunun nasıl olduğunu merak ettiniz şimdi tabi. Nasıl mı? 1980 yılından beri 80 adet meşe ve kiraz ağacı dünyaca ünlü ve yerel sanatçılar tarafından dikilmiş ve 2012 yılında da ağaçlar artık müzik çalabilir duruma gelmiş. Evet kulağa biraz komik geliyor. Ancak inanmazsanız şöyle bir video bırakıyorum size. Bir de bu park nerede diye soracak olursanız eğer, parkın adı Müzik Parkı ve Aalborg şehrinde bulunuyor.
Agnes Obel
Danimarkalı şarkıcı Agnes Obel şarkı yazarı ve piyanisttir. Gerçek adı Agnes Caroline Thaarup Obel olarak bilinir. Riverside adlı şarkısını yıllardır dinler dururum ve sizlere de tavsiye ederim. Sesi insana huzur veriyor.
Oh Land
Sıklıkla ülkemizi ziyaret eden ve konser veren Oh Land’ın esas adı Nanna Øland Fabricius olarak bilinir. Oh Land; Danimarkalı şarkıcı, şarkı yazarı ve müzik yapımcısıdır. Şu anda Brooklyn, NYC’de yaşamaktadır. Electro pop tarzında müzik yapıyor ve çok iyi şarkıları var.
Oh Land’in çıkış albümü Fauna iken en bilindik şarkısı Wolf and I’dır. Şarkı sözlerini hala ezbere bilirim.
The Tolkien Ensemble
Danimarkalı bir topluluk olan The Tolkien Ensemble 1995 yılında kuruldu. Yüzüklerin Efendisi’ndeki tüm şiir ve şarkılara müzikal yorum getirerek dünyada bir ilk olmayı başarmış Danimarkalı topluluk.1997’den 2005’e kadar Yüzüklerin Efendisi’nin tüm şiir ve şarkılarının müziğe uyarlandığı dört CD yayınladılar. Tolkien şiirlerini besteleme işini çok başarılı bir şekilde yapıyor.
The Tolkien Ensemble bugüne kadar An Evening in Rivendell (1997), A Night in Rivendell (2000), At Dawn in Rivendell (2002), Leaving Rivendell: Selected songs and poems from the Lord of the Rings (2005) olmak üzere dört albüm 2006’da ise bu dört albümü içeren bir toplama albüm yayınlamışlar.
Krauka
Krauka, 1999 yılında Danimarka’dan kurulmuş bir Viking folk grubudur. “Krauka’nın müziği, arkeolojik bulgulardan sonra yeniden inşa edilen enstrümanlarda çalınır, ancak modern unsurlar iç içe geçerek, destanlardan ve İskandinav doğa güçlerinden esinlenen yoğun ve genellikle vahşi bir atmosfer yaratır.”
Marshall Cecil
Marshall Cecil, Daniel Abraham Basse, Sebastian Fibiger ve Sophus August Tuxen’den oluşan üçlü bir gruptur. 2017’de ilk EP’leri olan Going Up / Going Down’ı çıkarmışlardır.
Diğer şarkıcı ve müzik grupları ise; Efterklang, Trentemoller, Artillery, Mercyful Fate’dir. Danimarka’da pek çok müzik festivali gerçekleşiyor. Bunlardan birkaçını aşağıya bırakıyorum.
Danimarka’da Festivaller
• Rock Festivali – Roskilde (Temmuz)
• Caz Festivali – Kopenhag (Temmuz)
• Skanderborg Festivali (Ağustos)
• Aarhus Festuge (Eylül)
• Night of Culture (Ekim)
• Yeni Yıl Kutlamaları – Kopenhag
• Winter Jazz Event (Ocak- Şubat)
Danimarka denilince akıllara gelen başlıca şeylerden birisi “Hygge”
“Danimarkalıların Mutlu Yaşam Sanatı Hygge Nedir?” Bir bakalım.
Hygge; sağlık ve tatmin duyguları ile bir rahatlık ruh hali ve konforlu şenlik bir Danimarka ve Norveçce bir kelimedir. Hygge, bir kültürel kategori olarak Danimarka ve Norveççe’de aşağı yukarı aynı anlamlara sahiptir, ancak kavram Danimarka’da Norveç’tekinden daha merkezi olarak kullanılır. Danimarka kültürünün temel bir parçası olarak higge vurgusu, 20. yüzyılın sonlarına kadar uzanan bir olgudur.
Hem Danca hem de Norveççe’de hygge , “bir tür günlük birliktelik”, “hoş ve çok değerli bir günlük güvenlik, eşitlik, kişisel bütünlük ve kendiliğinden bir sosyal akış deneyimi” anlamına gelir.
Hygge’yi daha ayrıntılı öğrenmek isterseniz de Meik Wiking’in yazdığı “Hygge-Danimarkalıların Mutluluk Sırrı” adlı kitabı okumanızı öneririm. Hygge hakkında sitemizde de çok güzel bir yazı mevcut, hemen linkini buraya bırakıyorum.
Bunun dışında Danimarka’yı daha yakından tanımak için ise birkaç kitap ve yazar ismi bırakacağım buraya. Bunlar: “Bu, Şimdiki Zaman Kipinde Yazılmalıydı – Helle Helle”, “Kopenhag Dağı- Kaspar Colling Nielsen”, Hans Christian Andersen masalları”, “Christian Jungersen – Undtagelsen / İstisna” gibi hiç duyulmayan ve çok bilinenler arasında gidip gelen yazarlar bu listede yer alıyor.
Danimarka Kültürü ve Yemekleri yazımızı okurken keyif aldıysan ve ben biraz daha kültürlenmek istiyorum diyorsan eğer Almanya, İngiltere ve Hindistan kültürlerini de incelemeni öneririm.
Bana instagram adresim olan esrayoldaa üzerinden veya sitemden ulaşabilirsiniz.
Keyifli okumalar diliyorum ♥
